Tabii ki değişik. 20. yüzyılın en büyük, en fecî soykırımına uğramış bir halkı temsil ettiği tezindeki İsrail’i, 21. Yüzyılın “soykırımcısı” saymak çok çarpıcı sahiden. Güney Afrika’nın BM Memleketler arası Adalet Divanı’nda (UAD) bir dava açarak İsrail’i Gazze’de soykırım yapmakla suçlaması, dava sonucu ne olursa olsun, çok kıymetli bir gelişme.
İsrail iddiayı “tiksintiyle” karşıladığını duyurup bunu yeni bir “kan iftirası” olarak nitelendirdi. Anlaşılabilir bir reaksiyon elbette. Kan İftirası Musevilerin, Hıritisyanları kanlarını dini ritüellerde kullanmak gayesiyle öldürdüğü yüzlerce yıllık bir palavradır. Bu iftira yüzünden Yahudi topluluklar yaşadıkları her yerde baskı, zulüm, acı gördüler. Alçakça bir iftiradır, kuşkusuz.
Güney Afrika’nın müracaatında, “kan iftirası”na benzetilemeyecek derecede somut gerçekler var lakin. Bu gerçeklerden yola çıkılarak yapılmış zati bu müracaat da. Gazze’de yaklaşık 23 bin Filistinlinin ömrünü yitirmesinin yanısıra, öldürülemeyen Filistinlilerin de İsrail tarafından topraklarından sürülmek istendiği gerçeği var ortada. Milletlerarası Adalet Divanı’na bu nedenle başvuruyor Güney Afrika. Atılmış bir iftira yok yani.
SOYKIRIM TEZİ KABUL EDİLİR Mİ?
Bence sıkıntı fakat Güney Afrika’nın müracaatının kabulünü tahminen de kolaylaştıracak münasebetler de yok değil. Bunların başında İsrailli yöneticilerin yaptığı açıklamalar geliyor. Şubat 2008’de periyodun İsrail Savunma Bakan Yardımcısı Matan Vilnai, Gazze’deki Filistinlileri “holokost” (Soykırım) ile tehdit etmişti örneğin. İsrail ordu radyosuna verdiği bir röportajda Filistinliler için “Kendilerine daha büyük bir shoah (İbranice’de Soykırım) getirecekler zira biz kendimizi savunmak için tüm gücümüzü kullanacağız” demişti Vilnai.
İsrail resmi jargonunda Shoah sözcüğü yalnızca Nazilerin Musevilere yönelik o iğrenç soykırımını tabir etmek için kullanılır. Öteki soykırımlardan kelam edilmesinde de pek hazzetmezler İsrailliler. Yirminci yüzyılda soykırımın yalnızca Musevilere yapıldığını savunurlar. Bu nedenle bir bakan yardımcısının bu sözcüğü uluorta kullanması problemden haberdar olanlar için sahiden çarpıcıdır. Vilnai’nin bu müthiş tabirinden tam on ay sonra işgalci İsrail güçleri Gazze’ye saldırmış, birçok bayan ya da çocuk 1400 Filistinli’yi katletmişti. Fakat kimse, yani “uluslararası toplum” buna -bakan yardımcısı açıkça olacağını söylediği halde- Shoah ya da Soykırım dememişti.
Ama artık nihayet, milletlerarası alanda, nu utandıran sessizliği bozan kıymetli bir adım atıldı. Yıllarca, beyaz azınlığın idaresinde tüm haklarından yoksun kalmış bir toplum olan Güney Afrika’da hükümet Filistinlilere yapılanlara artık tahammül edemedi. Ülkenin bu husustaki hassaslığında şaşılacak bir yan yok. Güney Afrika’nın 84 sayfalık müracaatında İsrail’in hareketlerinin “Gazze’deki Filistinlilerin kıymetli bir kısmının yok edilmesini amaçladığı için soykırım niteliği taşıdığı” belirtiliyor.
Dünya mahkemesi olarak da bilinen UAD’den yasal olarak bağlayıcı bir dizi karar talep ediyor Güney Afrika. Mahkemeden, İsrail’in “Soykırım Kontratı kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiğini ” ilan etmesini, İsrail’in Gazze’de kontratın ihlali manasına gelebilecek düşmanlıklara son vermesini, tazminat ödemesini, Gazze’de yıktığı her binayı tekrar inşasını sağlamasını” istiyor.
Bu müracaatın sembolik olduğunu düşünen yanılır. Birincisi mahkemenin (UAD), her iki ülkenin de Soykırım Sözleşmesi’ni imzalamasından dolayı yargı yetkisi var. İkincisi, Sözleşme’nin dokuzuncu unsuru, ülkeler ortasında kontratla ilgili uyuşmazlıkların UAD’a sunulabileceğini söylüyor.
PEKİ SONRA NE OLACAK?
Şunlar; Güney Afrika’nın başvurusu, mahkemenin İsrail’in “Gazze’deki ve Gazze’ye yönelik askeri operasyonlarını derhal askıya alması” için ivedilikle yasal olarak bağlayıcı orta buyruklar çıkarması talebini içeriyor. Bunlara süreksiz değerler deniyor, bu buyruklar dava ilerlerken de geçerli. Yasal olacak bağlayıcılığı da var doğal, fakat suçlanan ülke isterse bunu uygulamaz. 2022 yılında Ukrayna’nın Rusya’ya karşı açtığı bir soykırım davasında mahkeme Moskova’nın işgalini derhal askıya almasını emretmişti. Bu buyruk göz gerisi edildi, Rusya hücumlarına devam etti. Yani İsrail de bu “emirleri” uygulamayabilir.
Duruşmaları halka açık yapmayı planlayan mahkemede hem Güney Afrika hem de İsrail’in avukatları savunma yapacak. Dünyanın dört bir yanından seçilecek yargıçların ön önlemler konusunda bir karar vermesi muhtemelen günler ya da haftalar sürecek.
Yani çabucak sonuç beklenmese de, dava süreci İsrail’i milletlerarası kamuoyu önünde kendini savunurken izleyecek ki bu da ülkenin çok kıymet verdiği prestiji için epey makus.
BM’nin acil bir ateşkes kararı almayı bile beceremediği bir ortamda Güney Afrika’nın yaptığı büyük hamasettir doğrusu.
Bakalım ne olacak?
