Üç ayı aşkın müddettir devam eden İsrail- Hamas savaşı İsrail’in tüm gayretlerine karşın bölgeye büsbütün yayılmış değil. Durum ilerleyen günlerde elbette değişebilir, bölge önemli bir felaket yaşar lakin şimdi korkulan yayılma gerçekleşmedi.
Gazze’de Hamas idaresindeki sıhhat bakanlığına nazaran savaşın başladığı 7 Ekim’den bu yana 22 binden fazla Filistinli öldürüldü. İsrail, elbette hepsini yok edemeyecek lakin bölgeyi boşaltarak orayı, bir Filistinlinin tabiriyle, “İsrail’e otopark yapacak”. Emelin bu olduğunu İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in, İsrailli yerleşimcilerin bölgeye dönerek “çölü yeşertebilmeleri” için Gazze’den göçün teşvik edilmesi gerektiği istikametindeki açıklamaları ortaya koyuyor. BM varsayımlarına nazaran Gazze nüfusunun yüzde 85’i, yani 1,9 milyon kişi – savaşın başlamasından bu yana ülke içinde yerinden edilmiş durumda. Batı Şeria’da da tansiyon yüksek seyretmeye devam ediyor. Filistin Devlet Lideri Mahmud Abbas geçtiğimiz günlerde bölgenin “patlayabileceği” ikazında bulunmuştu.
Bölgeye -henüz- yayılmaması, savaşın Gazze’ye uzak alanlarda yaşanmadığı manasına gelmiyor fakat. Krizin merkezi Gazze, şiddetli çatışmalar orada yaşanıyor olsa da bu kriz üç bölgede de tesirini gösterdi. Bunlardan biri Lübnan, bilindiği üzere. İsrail, bir insansız hava aracıyla Beyrut’ta Hizbullah’ın kalbi sayılan bölgede, Hamas’a ilişkin olduğu ileri sürülen bir binayı amaç aldı geçen Salı. Akında Hamas Siyasi Ofis Şefi, tıpkı vakitte da Hamas ordusunda misyonlu Salih el-Aruri ile yedi kişi öldürüldü.
Alışılmışın aksine İsrail bu kere bu saldırıyı direkt üstlenmedi. İsrail hükümetinden Mark Regev, “Lübnan devletine bir hücumda bulunmadıklarını” bile açıkladı. Bu pek hakikat değil elbette, bilhassa İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu geçen ay Hamas başkanlarına “nerede olurlarsa olsunlar” operasyon düzenleneceğini söylemişken, hiç inandırıcı gelmiyor. Esasen Hizbullah bunun Lübnan’a yapılmış bir İsrail saldırısı olduğunu açıkladı. Dahası hareketin “Gazze’deki savaşın seyrini değiştirebileceğini” de vurguladı. Lübnan Başbakanı Necip Mikati de patlamanın “Lübnan’ı İsrail’le yeni bir çatışma evresine sürüklemeyi amaçladığını” söyleyerek bunun kabahat olduğunu anımsattı. Yani kabul etmese de, Aruri cinayetini İsrail’in işlediği ortada.
Aruri’nin saf dışı bırakılmasının bence beklenmedik tesirlerinden biri Katar’la birlikte arabulucuk yapan Mısır’ın faaliyetlerini askıya almasıydı.
Gazze kriziyle temaslı bir öbür çatışma alanı da Kızıldeniz oldu. Yemen’de, Hamas’ı destekleyen, İran yanlısı Husi savaşçıları Kızıldeniz’de İsrail ya da ABD ticaret gemilerine saldırmaya başladı. Bölge nakliye için değerli bir rota. ABD Husi güçlerinin son vakitlerde ticari gemilere iki füze attığını duyurmuştu. Şayet bu bu türlü devam ederse, gemiler Afrika’nın en güney ucuna yönelmek durumunda kalacak ki bu da fevkalâde maliyete yol açacak.
İran’da son iki günde yaşananlar da bilinmiyor değil. Hamas’ı destekleyen bir ülke olarak İsrail’in maksadında olması doğal. Geçen hafta Suriye’de Şam yakınlarında kıymetli bir İhtilal Muhafızları kumandanını öldürdü İsrail. İhtilal Muhafızları’nın efsanevi generali Kasım Süleymani’nin ABD’lilerce öldürülmesinin dördüncü yıldönümü münasebetiyle düzenlenen merasim sırasında meydana gelen patlamalarda 84 kişi öldü. IŞİD’in üstlendiği akın herhalde İsrail’i şad etmiştir. Bu saldırıyı İsrail’in yapmaması tansiyonun artmasına pürüz olmayacak. İşaretleri görülüyor.
Gazze savaşının “diplomasi ya da hukuk” çerçevesinde sürdüğü yerlerden biri de Güney Afrika doğal ki. Bu ülke, hazırladığı 86 sayfalık iddianame üzere bir metinle, Memleketler arası Adalet Divanı’nda İsrail’e karşı “soykırım” cürmünden dava açtı.
İsrail hükümeti davaya itiraz etti ancak mahkemeye katılarak savunma yapacağını da duyurdu. Bugüne kadar memleketler arası hukukun hiç bir kuralına uymayan İsrail’in bu davayı ciddiye almasının nedeni, yirminci yüzyılda soykırıma uğramış tek ulus oldukları fikrinin ziyan görmesi. Divan’dan çıkacak olumsuz bir kararı tanımak zorunda olmadığı halde davaya kıymet vermesinde bu kuşkusuz tesirli.
Gazze’de başlayan, şimdi tüm bölgeye yayılmayan savaş üç farklı noktada Gazze kaynaklı çatışmalar halinde devam ediyor.
Ortadoğu huzursuzsa her yer huzursuz.
