Bir felaket sinemasının başlangıcı üzere gelebilir fakat İzlanda, yanardağın magma odasını delerek bilimsel tarih yazabilir.
2026 yılında gerçekleşecek olan İzlanda’nın Krafla Magma Testbed (KMT) projesi, ülkenin kuzeydoğusundaki Krafla isimli yanardağdaki magma odasına bir sondaj kuyusu inşa edecek.
Amaç sınırsız güç üretmek
Yüzeyin 2 ila 3 kilometre altında bulunan oda, İzlanda’nın meskenlerine ve binalarına sağlamak için sınırsız jeotermal enerjiyi açığa çıkaracak.
Magmanın 1.300°C’ye varan çok sıcaklığına karşın, uzmanlar magmanın inançlı olduğu ve ülkede öbür bir feci volkanik patlamayı tetiklemeyeceği konusunda ısrar ediyor.
Proje yöneticisi Björn Þór Guðmundsson, “Bu, dünyanın merkezine yapılan birinci seyahat olacak.” diyor.
İzlanda, türbinlerini çalıştırmak ve elektrik üretmek için halihazırda jeotermal güçten yararlanıyor.
İzlanda’daki jeotermal güç santralleri, ayırıcılar ismi verilen aygıtlarla sıvı su ve buhara ayrılan sıcak su buharını çıkarmak için 2 km. derinlikte kuyular açıyor.
Buhar daha sonra elektrik üretmek için dönen türbinlerden geçiriliyor, lakin bu, mevcut gücün sadece bir kısmını yakalayabiliyor.
Dahası, jeotermal güç, fosil yakıtlı bir güç santralindeki buharla karşılaştırıldığında nispeten soğuk kalıyor.
Yüksek sıcaklıklarda güce ilgi var
Alaska Fairbanks Üniversitesi’nden volkanolog John Eichelberger, şunları söyledi:
Bu düşük sıcaklıklar epeyce verimsiz, münasebetiyle harika sıcak jeotermal geliştirmeye ilgi var.
Magma odasındaki daha yüksek sıcaklıklardan faydalanmak daha güçlü bir güç kaynağına yol açabilir.
Magmaya yakın üstün sıcak jeotermalden güç üretmenin hedefi, bu kuyuların güç üretimi açısından klasik kuyulardan çok daha güçlü olmasıdır. Birebir güç çıkışı için 10 yerine tek bir kuyu açabiliriz.
Dünyanın en etkin yanardağlarından biri olan Krafla, 1975 ile 1984 (son patlama yılı) ortasında dokuz kere patladı.
O vakitler insanları, sismometreler kullanarak Krafla’nın kalderanın altındaki magma odasının yerini yaklaşık 2 km. aşağıda tespit edebildiler.
1970’lerin sonlarından beri Krafla’da, İzlanda’nın ana güç şirketi Landsvirkjun tarafından işletilen bir jeotermal santral bulunuyor..
Sahada jeotermal güçten yararlanan 33 sondaj deliği var, lakin hiçbiri gerçek magma odasına inmiyor.
Bazı bilinmezlikler var
Dünyanın dört bir yanındaki öbür şirketler çok daha büyük sondaj uzunlukları denediğinden, odanın derinliğine kadar sondaj yapmak çok güç bir süreç değil. Asıl kıymetli sıkıntı, magma odasına ulaştığında sondaj ekipmanına ne olacağıdır.
2009 yılında İzlanda Derin Sondaj Projesi kapsamında uzmanlar, istemeden Krafla’daki bir magma rezervuarında sondaj yaptı.
Ancak matkap magmaya çarptığında ve kuyu mahfazalarındaki çeliği aşındırdığında sondaj durdurulmak zorunda kaldı.
Bu olay uzmanlara, patlamaya neden olmadan magmayı delmenin inançlı olduğunu ve hakikat araçlarla mümkün olduğunu kanıtladı.
2026 yılında, KMT projesi odaya hakikat seyahatine başlarken bu özgün sondaj kuyusunun yakınında temel atacak; fakat oraya ulaşmak iki ay sürebilir.
Bilim insanları başarılı olursa, magma odasına basınç okumaları yapabilecek ve patlama varsayımlarını güzelleştirebilecek sensörler ekleyebilecek.
Ancak bu, magmanın ağır ısısına, basıncına ve asitliğine dayanabilecek sensörler geliştirmeyi gerektirecek.
Elde edilen bilgiler, İtalya’nın ‘süper yanardağ’ı Campi Flegrei de dahil olmak üzere dünyadaki başka etkin yanardağlara da uygulanabilir .
