Salgınlar bu yüzyılda kelama girmek için bizi çok bekletmedi.
Yüzyılın başında evvelki yüzyılın en çok öldüren bulaşıcı hastalıkları olan grip, zatürre, verem üzere hastalıklara karşı zafer ilan etmiştik.
Bu muvaffakiyetle birlikte, yüzyılın çabucak başında global bir salgın ile müsabaka mümkünlüğünün da çok yüksek olduğunu belirtiyorduk.
Bu salgın için en kritik bölgelerin de yarasaların ağır bulunduğu Asya ve bilhassa Çin’in Vuhan bölgesi olduğu öngörülüyordu.
Ama bilim insanlarından çok kahinlerin sesinin yükseldiği ve duyulduğu bu yüzyılda, bahsin mevzuyla yakın bağlı bir küme bilim beşerinin ortalarında kalmış ve hiç duyulmamış olduğu anlaşılıyor.
Çin’in özelliği virüsler için en elverişli göğüslü olan üstelik uçan göğüslü olan yarasaların ağır bulunması.
Ayrıca bu virüslerin beşere sıçramasını kolaylaştıracak “ara yüzler” dediğimiz çok sayıda yabanî hayvanın satıldığı, kapatılmaları önerilen lakin büyük bir pazar olduğu için kapatmaya yanaşılmayan, yabanî hayvan marketleri/pazarlarının bulunması.
Bu yüzyılın başında yarasalardan sıçrayan koronovirüslerin ne kadar ölümcül olabileceğini gösteren biri bölgesel,SARS-CoV-1, biri global,SARS-CoV-2, iki salgın da Çin’den başladı.
Bu iki salgından da anladık ki Çin ve salgınlar ile bağlı bu biyolojik gerçeklik dışında bir diğer değerli gerçeklik daha var.
O gerçeklik ise, dünyayı ya da bölgeyi etkileyecek bir salgında biyolojik hasarı büyütecek “sessiz vakit aralığı” dediğimiz o ölümcül sessizlik konusunda Çin’in istikrarlı ısrarı.
Dört yıl evvel başlayan salgında bu aralık, Çin’de vefatı, tutuklanmayı göze alan dürüst ve vicdanlı bilim insanları ve tabipler sayesinde kısa tutulabildi.
Artık,Çin ve salgın sözcükleri yan yana gelince, haberler, etiketleme, ötekileştirme ve dehşet metaforlarına uğrayarak insanoğlunun en kadim haberleşme, anlatma biçimi olan “mitler”e evrilip , alıp başını dünya tipine çıkıyor.
Bu kere de geçen haftalarda “Çin’deki Gizemli Salgın” başlığı haber mi, mit mi anlaşılana dek doğrusu hepimizi ürküttü.
Haberin ana kaynağı da yeniden Çin değil lakin salgın ile bağlı bilgilerin dikkatli ve ihtimamlı biçimde paylaşıldığı “proMed-mail ” isimli bir milletlerarası bir “Yeni Gelişen Hastalıkları İzleme Programı” tarafından yapıldı.
Çin, “Sıfır kovid” siyasetini bırakınca, milyonlarca insan öldü ve uzun müddetli kapanma ve kısıtlamalar sonucunda, tanıdık mikroplara karşı bağışıklık hafızaları da zayıfladı.
Sıfır Kovid siyaseti kısa vadeli kalabilse, o milyonlarca beşerdeki ölümlerin önlenip düzgün yönetildiğini söyleyebilecektik.
Ama dünyada “yamalı bohça pandemisi” halindeki pandemik süreç bu tavır ile alakalı rasyoneli de ortadan kaldırdı.
Haber, Çin’de çocuklarda zatürre ile seyreden bir salgın olduğu ve acil servislerde çocuk hadiselere ait yığılma olduğuna ilişkindi.
İlgili kurum ve kuruluşların ısrarı ile açıklanan salgının açıklanan nedeni tanıdık ve antibiyotikle tedavisi mümkün olan bir bakteri olan” Mikoplazma” idi (Mycoplasma Pneumoniae) Mikoplazma her 3-7 yılda bir salgınlara yol açan, salgın dalgası yaratan ve akciğerleri tutan zatüree nedeni bir bakteri.
Daha sonra Danimarka, İrlanda ve Hollanda misal formda bu bakterinin yol açtığı salgınlar bildirdi lakin salgın dalgaları Çin’deki kadar yüksek olmadı.
Çin’de birebir vakitte ,65 yaş üzerindekilerde GRİP (influenza) salgını da şiddetli seyrediyor.
Mikoplazma, damlacıkların saçılımı ile kalabalık ve kapalı ortamlarda yayılıyor.
İnfeksiyonu geçiren bireylerde tedaviye karşın uzun müddetli bir atılım /taşıyıcılık kelam konusu..
Boğaz ağrısı, kulak ağrısı, burun akıntısı, hırıltının eşlik edebildiği öksürük üzere bulgular ön planda.
Genellikle istirahat ve etkene has antibiyotik tedavisine karşılık veriyor.
Ama bazen, merkezi hudut sistemi, kalp tutulumu, döküntülere ve uzamış öksürüğe neden olabiliyor.
Herkesin her öksürükte antibiyotiklere elinin gideceğini bilecek kadar hekimlik yapmış olduğumdan iki hatırlatma yapayım.
- Bu etkenin etkene has tanısı mümkün
- Üst teneffüs yolu infeksiyonları, bronşit ve sinüzit için sık kullandığımız antibiyotiklere doğal ya da kazanılmış dirençli olabiliyor.
Salgınlı bir yüzyıldayız.
Salgınlar konusunda “gizem” kapalı tavır, salgının hasarını büyütecek en kıymetli bir başka
hakikatimiz.
Ve korkarım başta bizim coğrafya olmak üzere baş edemeyecek , hazırlıksız, ya da ekonomiyi beşerden daha kıymetli kılan coğrafyalar nedeniyle bilimin tüm öngörü ve hazırlık ihtarlarına rağmen salgınlarla başımız sıkıntıdan kurtulmayacak.
