Empati, diğerlerinin duygusal durumlarını manaya ve paylaşabilme yeteneği olarak tanımlanır.
Bu yetenek, ömür boyunca karşılaşılan zorluklarda insanlara anlayış gösterip yardım etmemizi sağlar.
Ancak, hiper empati ismi verilen bir sendrom, kişinin çok derecede duygusal empati yeteneğine sahip olması sonucu ortaya çıkar.
Bu durumda, etrafındakilerin duygusal durumlarını çok derecede hassas bir biçimde algılamak ve bu hisleri derinden hissetmek, kişinin ömrünü etkileyebilir.
“Şefkatli ve etrafına karşı ilgi dolu olan bireylerde daha çok görülebiliyor”
Hiper empatinin nelere yol açtığını ve nasıl üstesinden gelinebileceğini Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz şöyle anlattı:
“Hiper empati yaşayan bireyler, diğerlerinin memnunluklarını yahut acılarını çok ağır bir halde tecrübeler ve bu duygusal tecrübeleri kendi hissettikleri üzere yaşarlar.
Bu durum, kişinin kendi duygusal hudutlarını muhafaza konusunda zorlanmasına, çok gerilim yaşamasına ve duygusal tükenmişlik hissetmesine neden olabilir. Hiper empati sendromunun tesirleri şahıstan şahsa farklılık gösterebilir, lakin çoklukla aşırı duygusal yük altında hissetme ve bu nedenle şahsî refahın olumsuz etkilenmesi üzere sıkıntıları içerir.
Hiper empati sendromu ekseriyetle duygusal hassasiyeti yüksek bireylerde daha sık görülüyor. Bu durumu yaşayan şahıslar, etraflarındaki insanların duygusal durumlarını derinlemesine hissedebilen, derin ve güçlü duygusal bağlar kurma konusunda istekli ve yetenekleri olan bireyler.
Çevrelerindeki insanları dinleme hünerleri yüksek, dış uyaranlara karşı alıcıları açık, tıpkı vakitte hayır demekte ya da hudut çizmekte zorluklar yaşayanlar da bu durumdan muzdarip olabiliyor. Şefkatli ve etrafına karşı ilgi dolu olan bireylerde daha çok görülebiliyor.
Hiper empati sendromunun gelişimini tetikleyen birtakım durumlar var. Şahıstan bireye değişiklik gösterse de, yaşanan travmatik tecrübeler, uzun müddetli yahut ağır gerilim ve bu nedenle duygusal reaksiyonların artması bu durumlardan kimileri.
“Başkalarının duygusal gereksinimlerine odaklanmak, kendi duygusal gereksinimlerinizi ihmal edebilir”
Diğerlerini ise Klinik Psikolog Beyaz şöyle aktarıyor:
“Sürekli olarak oburlarının acılarına şahit olmak yahut empati kurmaya çalışmak, duygusal olarak zorlayıcı bir etrafta bulunmak ve bu nedenle duygusal hassasiyetin artması, bireyin kişilik yapısı prestijiyle yardımsever bir tabiata sahip olması, zorlayıcı ağır çocukluk tecrübeleri, etken, denetimci ve duygusal olarak manipülatif ebeveyn tavırlarına maruziyet hiper empati sendromunun oluşmasına katkıda bulunabilir. Fakat her birey farklıdır. Bu nedenle, hiper empati sendromu yaşayan bireylerde spesifik tetikleyiciler, şahsî tecrübelere de dayanabilmektedir.
Başkalarının duygusal yüklerini daima olarak taşımaya çalışma, ferdî alakalarda de meselelere yol açabilir. Zira duygusal yük nedeniyle bağlantı zahmetleri ve çatışmalar ortaya çıkabilir. Ayrıyeten, diğerlerinin duygusal gereksinimlerine odaklanmak, bu şahısların kendi duygusal muhtaçlıklarını ihmal etmelerine neden olabilir.”
“Duyusal uyaranlara karşı çok derecede hassas olmak belirtidir”
Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz, hiper empati sendromunun ortaya çıkma sürecinin de bireyden bireye değişebileceğini söylüyor. Öne çıkan belirtileri ise şöyle sıralıyor:
“Süreğen bir biçimde diğerlerinin duygusal problemlerine odaklanmak ve bunları olağandan daha güçlü bir biçimde hissettiğinizi fark etmek, etrafınızdakilerin sevinci, memnunluğu, acısı yahut hüznü karşısında çok duygusal yansılar verme eğilimi göstermek belirtiler ortasında. Ayrıyeten, etrafınızın duygusal tecrübeleriyle kendi duygusal sonlarınızı muhafaza konusunda zorlanıyorsanız, çevresel uyarıcılara, seslere yahut başka duyusal uyaranlara karşı çok derecede hassassanız bunlar da birer belirti. Uyuşmazlıklardan, çatışma ve tartışmalardan faal olarak kaçınmak da sayılabilir. Çevresel uyaranlara karşı bedensel ve duygusal hassasiyetiniz etkilenebiliyorsa, ötekine karşı bağımlılık hissetme hali varsa, hiper empati sendromu düşünülebilir.”
“Profesyonel takviye almak önemlidir”
Klinik Psikolog Beyaz. Bu sendromu yaşayanların, bunun vicdani bir durum olduğu istikametinde kuvvetli bir inanca ve birtakım olumsuz fikirlere sahip olduğuna değiniyor ve yapılması gerekenleri şu formda anlatıyor:
“Bu durum makûs sonuçlara sebebiyet vermektedir. ‘Böyle yapmazsam benden hoşlanmazlar/sevmezler, diğerlerini anlamak onlara yardım etmek zorundayım’ üzere niyetler, zihinde tekrarlayıcı ve yıkıcı formda olabilmektedir. Bunlar da kişinin bu döngüye hapsolmasına neden olmaktadır.
Bu durumun üstesinden gelmek için, duygusal sonları belirleme, oburlarının duygusal yükünü çekmekten kaçınma, karşıdaki bireye hudut çizme, öz hürmet geliştirme, benlik hürmetini artırma, hayır diyebilme üzerine pratikler yapma, bunun dışında da kişinin kendi ilgi alanlarına ve hobilerine vakit ayırması üzere etkenler yardımcı olabilir. Ayrıyeten, profesyonel dayanak almak da kıymetlidir. Bu süreçte, kişinin bu sendromu yaşamasında tesiri olan fikir ve inançlarını değiştirmesine yönelik çalışmalar son derece yararlı olacaktır.”
