Kent merkezine 30 kilometre uzaklıktaki Oğuz Mahallesi’nde, 38 yıl evvel devrin Mardin Müzesi Müdür Vekili Abdülhalik Ekmen başkanlığında, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Ahunbay’ın bilimsel danışmanlığında başlatılan hafriyatlar bu yıl da sürüyor.
Doğu Roma İmparatorluğu’nun sonunu Sasaniler’e karşı korumak emeliyle kurduğu antik kentteki agorada devam eden hafriyat çalışmalarında değerli buluntulara rastlanıyor.
Mardin Müzesi başkanlığında sürdürülen hafriyatlarda, 10’u aşkın dükkan ve atölyenin açığa çıkartıldığı agorada (çarşı) Roma periyodunda yapılan 1500 yıllık içme suyu sistemi ortaya çıkarıldı.
Yapılan çalışmalar sonucu yaklaşık 35 yıl evvel bulunan su sarnıcından bölgeye içme suyunun taşındığı kanalın, üzerindeki yaklaşık 2’şer tonluk taşlarla korunduğu, bu kanaldan da künk (pişmiş topraktan yapılan borular) sistemi ile dağıtımının yapıldığı belirlendi.
Kazılarda 1500 yıllık içme suyu kanalının 30 metrelik kısmı ortaya çıkarıldı.
Yaklaşık 400 metre uzunluğunda
Mardin Müze Müdürü ve Hafriyat Lideri Abdulgani Tarkan
Şimdiye kadar yapılan hafriyatlarda çok sayıda mimari kalıntının ortaya çıkarıldığını anlatan Tarkan, bu dönem ekim ayında başladıkları hafriyat çalışmalarında da antik kentte agora bölgesine su taşıyan bir su sisteminin bulunduğunu belirtti.
Sarnıçtan agoraya uzanan su kanalı ile yer yer su kanalından künkler ile dağıtımın yapıldığını tabir eden Tarkan, şöyle konuştu:
“Sarnıçtan agoraya uzanan bir pak su sistemini tespit ettik. Bu yeni bir buluntu. Yaklaşık 400 metre uzunluğunda. Dara’da bulunan 2 sarnıçtan farklı yapılara aktarılan suyu taşıyan bir sistem. Dara’da, İstanbul’daki Yerebatan Sarnıcı’na misal su sarnıçları var. Tonlarca suyu ihtiva eden su sarnıcından kente kanal ve künk sistemi ile su taşınıyormuş. 1500 yıl evvel Dara’da kurulmuş kentin içme su muhtaçlığını karşılayan bir su sistemi aslında.”
“Tamamı toprağın altındaydı, kazdıkça çıktı”
Mardin Müzesinde misyonlu arkeolog Dr. İhtilal Hasan Menteşe de 2018’den bu yana agora ve surların önünde çalışma yürüttüklerini belirtti.
Su kanalarının üzerlerinin yaklaşık 2 ton yükünde taşlarla örtüldüğünü, zindan sarnıcı olarak bilinen sarnıçtan kentin batı yakasına gerçek su transferlerinin olduğunu gördüklerini söz eden Menteşe, şunları söyledi:
“Şu anda üzerindeki büyük taşlar yaklaşık 300 civarı. En küçük taş bir tonun üzerinde. En büyüğü ise 3 tona kadar çıkıyor. Zira çok büyük taşlar var. Dara Antik Kenti garnizon olarak kurulan ve 25 bin askerin konakladığını antik müelliflerden da biliyoruz. Bu kadar büyük ordunun ve insanların gereksinimlerini karşılayabilmek kolay bir iş değil. Su sistemleri onun için çok değerli. Bu kanalın yanında pişmiş topraktan yapılan künk sistemlerini de bulduk. Agoranın içindeki dükkanlara suların nasıl dağıtıldığını göstermesi açısından çok kıymetli. Birebir vakitte bu kanal sistemi kentin içine nasıl dağıldığını göstermesi açısından çok kıymetli. Tamamı toprağın altındaydı, kazdıkça çıktı. Yaklaşık 1,5 metre derinliğinde çıktı ortaya. Bu su kanalı kıvrılarak güney zindan sarnıcına hakikat gidiyor.”
“Ziyaretçilerin artmasına büyük katkı sunacak”
Menteşe, o devirde su sisteminin korunmasına çok ihtimam gösterildiğini, bu yüzden su kanalının korunması için üzerlerinin büyük taşlarla örtüldüğünü anlatarak, suyun taşınabilmesi ve korunabilmesinin Roma açısından çok kıymetli olduğunu lisana getirdi.
Kazı çalışmalarına gelecek dönem da devam etmeyi planladıklarını belirten Menteşe, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu alanı birkaç yıl içinde tamamlamayı düşünüyoruz. Bu da Dara Antik Kenti’nin görseline büyük bir katkı sunacak. Bilhassa son yıllarda yürütülen hafriyat çalışmalarıyla artık günde binlerce insan buraya uğramaya başladı. Ziyaretçilerin artmasına büyük katkı sunacak. Su kanalının şu anda 30 metrelik bir kısmı ortaya çıkarıldı. Önümüzdeki devirlerde su kanallarını takip etmek hedefiyle batı istikametinde devam ettirilmesi planlanıyor. Kamusal alandaki bütün su sistemlerini açığa çıkartmayı planlıyoruz.”
