Ali Kemal ERDEM
Borsa son yıllarda Türkiye’de artan bir biçimde yatırım aracı olarak ilgi görüyor.
Ancak borsayla ilgili tartışmalar ve argümanlar da bitmiyor.
Bazı bireylerin ve çevrelerin borsayı manipüle ederek büyük çıkarlar elde ettiği ve küçük yatırımcıyı ziyana uğrattığı istikametinde savlar daima dillendiriliyor.
Borsadaki bu tezleri en sık dillendiren isimlerin başında CHP 7. Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu geliyordu.
Kılıçdaroğlu, geçtiğimiz 17 Kasım 2022, 5 Ocak 2023, 7 Şubat 2023 başta olmak üzere farklı tarihlerde yaptığı açıklamalarda borsada oynayan küçük yatırımcıların soyulduğunu, aşikâr aracı kurumlar üzerinden birtakım şirketlerin pahasının bilerek şişirildiğini, haksız zenginleşen çetelerin olduğunu, kimi kurumların küçük yatırımcıları korumadığını sav etmişti.
SPK’NIN ÖNÜNE GİTMİŞ, SEÇİMİ KAZANIRSA BORSA’YA SORUŞTURMA KELAMI VERMİŞTİ
Kılıçdaroğlu, bununla da kalmayarak 13 Şubat 2023 günü SPK’nın önüne giderek yaptığı basın açıklamasında “Deprem bölgesinde beşerler, ‘bir canı daha nasıl kurtarırım’ diye uğraş ederken, beşerler, ‘nasıl geçiniriz’ diye çadır beklerken, 380 bin küçük tasarruf sahibinin zelzele anında soyulmasını asla kabul etmiyorum” savında bulundu.
Kılıçdaroğlu, seçim sürecinde de borsaya dair açıklamalarına ve argümanlarına devam etti.
7 Mayıs 2023 günü yani 14 Mayıs 2023 günü yapılan genel seçimden tam bir hafta evvel X hesabından yaptığı açıklamada “Borsa’da vatandaşımızı soydular. Görülmemiş bir operasyona maruz kaldı küçük yatırımcı. Çok üzgünüm, uyarmaya çalışmıştım. Beni dinlemeyenler, alay edenler oldu. Canları sağ olsun. Çalınanı tahsil edeceğiz manipülatörlerden. 15 Mayıs günü Borsa’ya soruşturma buyruğu vereceğim” diyen Kılıçdaroğlu, 10 Mayıs 2023 günü bir başka tweetinde şöyle diyordu:
“Borsa manipülatörleri, sizin gözünüzün yaşına bakmayacağım. Yemin billah olsun ki bakmayacağım!.”
Ancak 14-28 Mayıs 2023 tarihlerinde yapılan genel seçimlerden Kılıçdaroğlu umduğunu bulamadı ve Cumhur İttifakı Aday Recep Tayyip Erdoğan karşısında kaybetti.
4-5 Kasım 2023 günü Ankara’da yapılan 38. CHP Olağan Kurultayı’nda da vazifesini Özgür Özel’e devreden Kılıçdaroğlu hala bu vilayette bulunan ofisinde çalışmalarını sürdürüyor, konuklarını kabul ediyor.
Aradan geçen süreçte borsaya yönelik bakış açısında bir değişiklik olup olmadığını öğrenmek ve savları dillendirdiği periyotta kendisine ulaşan bilgiler olup olmadığını sormak için Kılıçdaroğlu’na ulaştık.
Genel başkanlığı bıraktıktan sonra siyasi mevzularda medyaya fazlaca değerlendirmede bulunmayan Kılıçdaroğlu, PD’nin borsaya dair sorularını yazılı olarak yanıtlandırdı. İşte o sorular ve Kılıçdaroğlu’nun cevapları…
“BORSANIN KAPATILMADIĞI O DEVİRDE KİMLERİN BU KARARDA TESİRLİ OLDUĞU PAYLAŞILMASI GEREKİRDİ”
Deprem günlerinde borsanın açık olması ve süreç yapmaya devam etmesini eleştirenler olmuştu. Bu süreçte fırsatçılık olarak değerlendirilebilecek süreçler yapıldığını düşünüyor musunuz? Sarsıntı günlerinde borsanın açık olmasından kaynaklı olarak kimler zenginleşti? Size bu istikamette ulaşan bir bilgi oldu mu?
Borsalarda şirketlerin payları alınıp satılırken, onlara kıymet biçilirken en çok muhtaçlık duyulan şey bu şirketlerin durumlarıyla ilgili bilgilerdir. Fiyatlar büyük ölçüde bu bilgilere atfedilen bedele ve beklentilere nazaran oluşur. Bu yüzden borsalarda şirketlerin kendileri hakkında daima olarak kamuya vaktinde kâfi ve yanlışsız bilgi vermeleri, yani borsaların şeffaflık içinde çalışması borsanın işleyişinin ön kuralıdır.
Büyük zelzeleler üzere ülkenin ve borsanın genelini etkileyecek büyüklükteki harika hallerde kelamını ettiğimiz bilgilendirme/ bilgilenme ön koşulu doğal olarak kesintiye uğradığından, bu koşul sağlanıncaya kadar borsalar sürece açılmaz. Aksi halde yatırımcılar bilgiden mahrum bir büyük belirsizlik içinde ne yapacaklarını şaşırmış halde yanlışlı kararlar alabilirler. Ortam her cins manipülasyon ve spekülasyona ve içerden öğrenenlerin haksız kar sağlamalarına açık hale gelir.
“1999 SARSINTISINDA BORSA SÜREÇLERE KAPATILMIŞTI”
Nitekim ülkemizde 1999 büyük zelzelesinde şirketlerden sarsıntının tesirleri konusunda kâfi açıklamalar sağlanana kadar borsamız süreçlere kapatılmış, açılırken de alım/satımlarda bir müddet mümkün manipülatif / spekülatif hareketleri önlemek bakımından depo koşulu, açığa satış yasağı üzere idari tedbirler alınarak açılmıştı. Yanlışsız olan budur. Dünyadaki misal uygulamalar da böyledir.
Oysa bu yıl yaşadığımız, 10 vilayetimizi içine alan ülkemizin geniş bir coğrafyasını vuran ve tesiri bakımından da bütün iktisadımızı ve haliyle bütün borsamızı etkileyen büyük sarsıntı felaketinde yetkililer hiçbir şey olmamış üzere borsayı açık tuttular ve hiçbir tedbir alma yoluna gitmediler. Yatırımcılar bu devirde büyük mağduriyetler yaşadılar. Mağdurların ağır baskısı karşısında lakin 3 gün sonra borsada süreçlerin 5 gün müddet ile durdurulduğu açıklandı.
“380 BİN KÜÇÜK YATIRIMCININ BORSADA SOYULDUKLARINI TABİR ETTİM”
Ben bu süreçte şahsen SPK’ya giderek onları uyardım. Sarsıntı bölgesindeki 380 bin küçük yatırımcının enkazla uğraşırken borsada soyulduklarını, buna imkan verilmesinin kabul edilemez olduğunu, düzeltilmesi gerektiğini açıkça tabir ettim.
Bu durumun en önemli sorumlusu tek adam rejimi ve onun liyakat taşımayan yöneticileriyle güzelce zayıflatılmış kurumsal kapasite çöküşüdür. Kurumlar misyonlarını yaparken inisiyatif kullanamıyor. Saray talimatı bekleniyor. Niçin? Zira ülkede tek adam rejimi var ve saray ne diyecek diye bekleniyor. Büyük zelzelede de saatlerce Erdoğan talimatı beklenmedi mi? Kurtarma çalışmalarında geç kalınmasıyla enkaz altında kurtarılmayı bekleyen binlerce insanımızı kaybetmedik mi?
Tek adam rejimi, onun liyakat sahibi olmayan takımlarla zayıflatılmış kurumlarının ülkemiz beşerlerine verdikleri ziyanlar ve yarattıkları maddi manevi mağduriyetleri hayatımızın her alanında görüyoruz. Borsa bundan ari değil. Borsanın kapatılmadığı o devirde kimlerin bu kararda tesirli olduğu, bu periyotta o bireylerin –borsanın kapatılmasını istemeyenlerin- süreçlerinin olup olmadığı ve kimlerin haksız çıkar sağladığı üzere konular tarafından bu periyodun özel olarak incelenmesi ve kamuoyu ile şeffaf biçimde paylaşılması gerekirdi.
“ŞİŞİRME OPERASYONUNU YETKİLİLERİN GÖZÜ ÖNÜNDE AYLARCA SÜRDÜRDÜLER”
Borsaya dair çok ikazlarınız oldu. Türkiye’deki borsa süreçlerine dair sizde güvensizlik yaratan noktalar nelerdir?
Benim bir umutla mütevazı tasarruflarını kıymetlendirmek üzere borsada yatırım yapan küçük yatırımcıların soyulmalarına mahzur olmak üzere hem onları hem yetkilileri uyaran birçok mesajım oldu.
Hatırlarsanız geçtiğimiz yıl piyasalar Erdoğan’ın artık bugün ağzına almadığı irrasyonel ‘Faiz sebep enflasyon sonuçtur” siyasetiyle uygulattığı negatif faiz siyaseti nedeniyle piyasalarda çabucak her şeyin fiyatı bozulmuştu. Tasarruflarını muhafaza ve getiri peşinde olan beşerler borsaya yönlendiriliyordu. Bunu fırsat bilen manipülatör kümeleri da düşük kredi maliyetleriyle evvel kamu bankalarını da içine alacak formda bankacılık paylarının vadeli ve spot piyasalarında koordineli biçimde fiyatları şişirme operasyonunu yetkililerin gözü önünde aylarca sürdürdüler. Borsanın genel yükselişi birçok küçük yatırımcıyı da borsaya çekti. Doğal olarak bu şişme eylül ortasında patladığına günlerce süren düşüşlerle binlerce yatırımcı büyük kayıplar yaşadı.
“DEVLET BAHÇELİ DE BANA YANIT YETİŞTİRMEKLE UĞRAŞIYORDU”
Ben bu süreçte SPK’yı ve saray şürekasını uyardım. Yatırımcıları soyan manipülatör kümelerinin temizlenmesi daveti yaptım. Ben bunları yaparken yetkililer Bloomberg’e verdikleri beyanatlarla “sistemik risk yok” diye adeta sürece yol veriyorlardı. Devlet Bahçeli de mevzuyu ciddiyetle ele alacağı yerde “Borsa yükselmeye devam edecek” diyerek bana karşılık yetiştirmekle uğraşıyordu. Ben misyona gelirsem kesinlikle bu devrin ve yetkililerin sorumluluklarının inceleneceği kelamını vermiştim.
“BORSADA ÇETEVARİ MANİPÜLATÖR KÜMELERİNİN VARLIĞI BİR GERÇEKTİR”
Borsada çetelerin varlığından bahsettiğiniz. Bunu biraz açabilir misiniz? Kim bu çeteler? Organize kümeler mı? Yoksa çıkarları için anlık bir ortaya gelip sonra dağılan bireyler mi? Yahut belirli büyük aileler ile şirketler mi?
Borsada çetevari manipülatör kümelerinin varlığı ve kimi şirket paylarındaki manipülasyon ve insider hadiselerinde hakim ortakların da işin içinde oldukları inceleme raporlarına bahis olmuş bir gerçektir. Manipülasyon operasyonları yurt içi ve gerektiğinde yurt dışı hesapların da kullanıldığı organize hareketlerdir. Bu operasyonlarda yurt dışı hesapların kullanımı, takibi güçleştirse de burada değerli olan takipteki kararlılık ve yaptırım sisteminin etkinliğidir. Aslında sermaye piyasamız AB mevzuatına ahenk kapsamında en ileride olan bir yapıya mevzuat açısından sahiptir. Temel sorun tıpkı Anayasa’ya ahenk konusunda olduğu üzere mevzuatta değil, siyasi iradenin ve yargının gereği üzere davranmamasından ve de mevzuatın gereklerine uyulmamasından kaynaklanmaktadır.
“KARA PARA KURTARICI ÜZERE GÖRÜLÜYOR”
Ülkemizde maalesef uygulamada beklenen caydırıcı aktiflik yoktur. Hukuksuzluk diz uzunluğudur. Siyasi irade kara parayı kurtarıcı üzere gören bir iradedir. Daima tekrar edilerek çıkarılan af düzenlemeleri bunun kanıtıdır. Vergi cennetleriyle ilgili liste hala yayınlanmamıştır. Ülkemizin gri listede olmasına sebep de siyasi iradenin yarattığı bu kara tablodur.
Bu tablo içinde yargının rüşvet ve skandallarla dolu çürümüşlüğünü de eklediğinizde borsada sahiden yatırımcıları soyan çetelerin bu başla temizleneceğini düşünmek saflık olur.
Bu nedenle birtakım olaylardaki münferit idari yaptırımlara bakarak borsada sistemik bir halde yatırımcıyı muhafaza tertibi sağlandığını düşünmek mümkün değildir.
“TÜRKİYE VARLIK FONU, BİR KARA KUTUDUR”
Bu ortada saray şürekasının Türkiye Varlık Fonu üzerinden borsada ne işler çevirdiklerini bilmiyoruz. Şeffaflık yok. Zira Türkiye Varlık Fonu her türlü hesap vermekten ari tutulmuştur. Orası bir kara kutudur.
“SPK’NIN SİSTEMİK KRİZ KAİDELERİ YARATAN BU TABLODAKİ ROLÜNÜN SORGULANMASI GEREKİR”
Son periyoda dair değinmemiz gereken bir öteki konu da SPK’nın haftalarca birçok şirketin tıpkı vakit diliminde borsaya girişine onay vermesiyle yaşadığı arz fazlasıdır. Yaşanan bu furyada bir halde birinci günlerde prim yapan girişlere bakarak yüz binlerce küçük yatırımcının bu arzlara artan sayıda katıldığı, bu şirketlerin incelemeye muhtaç bir süreçler serisi içinde inanılmaz yüksek fiyatlardan süreç gördükten sonra ani seri fiyat düşüşleriyle tekrar birçok yatırımcıya kayıplar yaşattığı görülmektedir. SPK’nın bu kadar çok ani girişe piyasanın likiditesi ve makro istikrarlarını dikkate almadan yol vermesinin adeta sistemik kriz koşulları yaratan bu tablodaki rolünün sorgulanması gerekir. Bilhassa de bu süreçte borsa – siyaset münasebetlerinin tesirli olup olmadığının sorgulanmasını beklerim.
“ULUSLARARASI YATIRIMCILARIN BORSADAN UZUN MÜDDETTİR ÇIKMASININ TEMELİNDE BU SEBEPLER YATIYOR”
Sonuç olarak yatırımcılarımızın yaşadıkları mağduriyetlerin kök sebebi tek adam rejiminin her alanda yaratmış olduğu kurumsal kapasite çürümüşlüğünün, liyakatsizliğinin, hukuksuzluğun ve son derece irrasyonel çarpık makro iktisat siyasetlerinin borsaya yansımasıdır. Hakikaten memleketler arası yatırımcıların borsadan uzun müddettir çıkmaları ve tekrar girme konusundaki isteksizliklerinin temelinde de bu sebepler yatmaktadır.
Yatırımcılar mağduriyetlerinin bu kök sebeplerini sorgulamalı ve sorumluluğu olanlara hal koymalıdır. Aksi halde bu saray şürekası nasılsa fark edilmiyoruz hissiyle tıpkı halde davranmaya ve yeni yeni mağduriyetler yaratmaya devam edecektir.
“MİLYARLARCA LİRAYI BULAN VURGUNLAR YAPILDIĞINI HERKES BİLİYOR”
Borsadaki vurgunların ekonomik boyutuna dair bilginiz var mı?
Son 3 yılda milyarlarca TL’yi bulan vurgunların yapıldığını herkes biliyor. Yalnızca geçtiğimiz Eylül-Ekim aylarında SPK’nın mecburen müdahale etmek zorunda kaldığı ‘banka manipülasyonunda’ süreci yapan spekülatörün 11 Milyar TL civarında para kaybettiği kendisi tarafından tabir edilmiştir.
“SON ÜÇ YILDIR AĞIR SÜREÇ YAPAN TÜM ARACI KURUMLAR ACİLEN KONTROLDEN GEÇİRİLMELİYDİ”
Seçim kazansaydınız Borsa için 15 Mayıs tarihinde soruşturma açılsaydı birinci olarak kimler ve hangi süreçlerin açılmasını beklerdiniz?
Tüm sermaye piyasası kurumları (SPK-BIST-TAKASBANK-MKK), MASAK kurumsal olarak soruşturulmalı, bununla birlikte son 3 yıldır ağır süreç yapan tüm aracı kurumlar ve fevkalâde fiyat hareketlerine sahip olan tüm borsaya kote olan şirketler acilen kontrolden geçirilmeliydi.
patronlardunyasi.com
