Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Lideri Şahap Kavcıoğlu, Türk bankacılık dalının; sağlam ve itimat veren yapısıyla Türkiye iktisadı için kıymetli bir istikrar çıpası rolü oynadığını vurgulayarak, “Bankacılık kesiminin kredileri artmaya devam ederken varlık kalitesinin değerli bir göstergesi olan takibe dönüşüm oranı ise yüzde 1,5 ile tarihi düşük düzeylerde seyretmekte.” dedi.
Kavcıoğlu, Türk bankacılık bölümünün 2023 gerçekleşmeleri ve 2024 beklentilerine ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yıl Türk bankacılık kesiminin; global iktisattaki belirsizlikler, jeopolitik riskler ve ABD ile Avrupa’da yaşanan banka iflaslarına karşın güçlü bir performans sergilediğini söz ederek, dalın sağlam ve inanç veren yapısıyla Türkiye iktisadı için kıymetli bir istikrar çıpası rolü oynadığını söyledi.
En aktüel data periyodu prestijiyle Türk bankacılık dalının 21,8 trilyon TL’lik bir etkin büyüklüğe eriştiğini, bölümün toplam kredilerinin de 11 trilyon TL’ye ulaşmış durumda olduğunu belirten Kavcıoğlu, “Ekonomi idaremizin seçici kredi siyaseti ile hedeflediği formda bankalar, gerçek bölümü desteklemeye, üretimi ve ihracatı finanse etmeye devam etmektedir.” dedi.
Bankacılık dalında krediler artmaya devam ederken, varlık kalitesinin kıymetli göstergesi olan takibe dönüşüm oranının ise yüzde 1,5 ile tarihi düşük düzeylerde seyrettiğine dikkati çeken Kavcıoğlu, kelam konusu oranın yüzde 2,3 olan AB ortalamasının da altında olduğunu aktardı.
Kavcıoğlu, “Ayrıca, Ekim 2023 prestijiyle 3. Küme krediler için yüzde 84,9, 2. Küme krediler için ise yüzde 23,1 düzeyinde, Avrupa bölgesi ve öteki birçok ülkeye kıyasla daha yüksek oranda ayrılan karşılıklar, bankalarca değerli bir ek kayıp ihtimalini azaltmaktadır.” dedi.
“BANKACILIK KESİMİ MALİ BAKIMDAN GÜÇLÜ VE SAĞLIKLIDIR”
En son açıkladıkları bilgiler prestijiyle bankacılık kesiminin milletlerarası standartlara nazaran taban yüzde 8 olması gereken sermaye yeterlilik oranının yüzde 18,4 düzeyinde bulunduğunu, likidite karşılama oranlarının yasal limitlerin çok üzerinde olduğunu belirten Kavcıoğlu, şunları kaydetti:
“Bankalarımızın yurt dışı finansman temininin hızlandığı ve yabancı yatırımcı ilgisinin arttığı, gerçekleşen süreçlerden açıkça gözlenmektedir. Birebir vakitte bankacılık bölümü, geçen yılın birebir periyoduna nazaran net karını da yüzde 44,7 oranında artırmıştır. Son açıklanan verilen prestijiyle bölümün faal ve öz kaynak karlılığı oranları sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 41,5 olarak gerçekleşmiş olup anılan oranlar da başta AB ortalamaları olmak üzere pek çok ülkenin ortalamalarından daha yüksek düzeydedir. Özetle bankacılık kesimi etkin kalitesi, sermaye yapısı, likidite yeterliliği ve karlılık bakımından epey âlâ durumda olup mali bakımdan güçlü ve sağlıklıdır.
Belirtilmesi gereken bir öbür kıymetli konu da ülkemiz bankacılık mevzuatının milletlerarası düzenlemelere tam uyumlu az sayıdaki birkaç örnekten birisi olduğu gerçeğidir. Bu sebeple 2024 yılında da bankacılık alanındaki memleketler arası gelişmeler ve düzenlemeler çerçevesinde mevzuatımızda gerekli değişiklikler yapılarak milletlerarası bankacılık standartlarına tam uyumlu düzenleme ve denetleme çerçevemiz daha da geliştirilecektir. Bu doğrultuda, Basel Komitesi tarafından yayımlanan Basel III Final düzenlemelerine ülkemizin tam ahenginin sağlanması için bankacılık mevzuatında gerekli değişikliklerin yapılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmekte olup AB’nin hususa ait açıklamış olduğu uygulama takvimine paralel olarak biz de BDDK olarak, bahse husus düzenlemeleri 2025 yılında hayata geçirmeyi planlıyoruz. Ayrıyeten, bildiğiniz üzere, son periyotta iklim değişikliği sebebiyle ortaya çıkan iklim risklerinin finansal kuruluşlar için kıymetli bir finansal risk ögesi haline gelmesi sebebiyle düzenleyici ve denetleyici otoritelerin bu risklerin yönetilmesine ait gerekli yapıları ihdas etmemesi durumunda bu risklerin bankacılık sisteminin ve son olarak finansal sistemin istikrarına yaratacağı olumsuz tesirler dünya ekonomilerinin ana gündem hususu haline gelmiştir.
Bu prestijle 2024 yılında BDDK olarak, Bankacılık Kanunu’nda sayılan vazifelerimiz çerçevesinde, iklim değişikliğinin yaratacağı finansal riskler ve düşük karbon iktisadına geçişin bankacılık bölümü ve öbür finansal kuruluşlar üzerinde oluşturacağı risklerin ölçülmesi, tahlil edilmesi ve yönetilmesi bizim de en kıymetli gündem unsurlarımızdan biri olacaktır. Bu kapsamda, sürdürülebilir bir finansal sisteminin inşasına katkıda bulunmak için Sürdürülebilirlik Stratejisi Aksiyon Planı’nda (2022-2025) yer alan politikalarımızı hayata geçirmeye başladık. Kelam konusu Aksiyon Planı’ndaki amaçlarımız uyarınca Avrupa Yeşil Mutabakatı’na ahenk süreci kapsamında bankaların iklimle ilgili amaçlara katkısını ölçmeyi hedefleyen Yeşil Varlık Oranı Hakkında Bildiri Taslağı ile bankaların maruz kaldıkları yahut kalacakları iklimle kontaklı finansal risklerini faal bir halde yönetebilmeleri için yürütülecek siyasetlere ve uygulamalara temel teşkil edecek unsurların belirlenmesi gayesiyle hazırlanan İklimle Temaslı Finansal Risklerin Bankalarca Aktif İdaresine Ait Rehber Taslağı’nı yakın vakitte ilgili tarafların görüşüne sunduk. Bu manada, dönüştürücü iklim siyasetlerini finans kesiminin geleceğini teminat altına almanın ve finansal sistemin sürdürülebilirliğini artırmanın anahtarı olarak görüyoruz.”
“RİSKLERİ AKTİF HALDE YÖNETEBİLEN VE FIRSATLARDAN YARARLANABİLEN BANKALAR, MUVAFFAKİYET İÇİN UYGUN BİR POZİSYONA SAHİP OLACAK”
Şahap Kavcıoğlu, global açıdan son yıllarda yaşanan gelişmelerin, bankaların risk idaresini daha da güçlendirmeleri gerektiğini ortaya koyduğunu vurgulayarak, riskleri aktif biçimde yönetebilen ve fırsatlardan yararlanabilen bankaların, önümüzdeki yıllarda muvaffakiyet için uygun bir pozisyona sahip olacağını, BDDK’nin de bu fırsatları en uygun halde değerlendirmeye ve dalı daha da güçlendirmeye odaklanacağını söyledi.
Kavcıoğlu, iştirak finans alanında 2023 yılında faaliyet müsaadelerini alan iki kuruluşun dijital iştirak finans kuruluşu olarak faaliyetlerine başladığını, bununla birlikte, halihazırda mevduat bankası olarak faaliyet gösteren bir kuruluşun ise iştirak finans kuruluşuna dönüşerek faaliyetlerine devam etmesine müsaade verildiğini hatırlatarak, kelam konusu 3 yeni kuruluşun, iştirak finans dalındaki çeşitliliği ve rekabeti artırarak iştirak finans ekosisteminin büyümesine ve gelişmesine katkı sağlayacağının değerlendirildiğini kaydetti.
“KATILIM FİNANS ALANINDA GEREKLİ DÜZENLEMELERİ YAPMAYA DEVAM EDECEĞİZ”
BDDK Lideri Kavcıoğlu, iştirak finans bölümünün büyümesine yönelik faaliyetlerinin devam ederken, dalın iştirak finans prensip ve standartlarına ahengini sağlamanın da bilhassa değer verdikleri bir konu olduğunu vurgulayarak, şöyle dedi:
“Bu kapsamda BDDK olarak, iştirak finans kuruluşlarına özel olarak başlattığımız kontrolleri farklı kontrol hususları bazında 2024 yılında da devam ettirmeyi planlıyoruz. Bu sayede iştirak finans kesiminin iştirak finans prensiplerine ahengine yönelik kurumsal idare çerçevesini güçlendirmeyi hedefliyoruz. Tekrar bu alanda üyesi olduğumuz milletlerarası kuruluşlarla bağlarımızı güçlendirerek sürdürmeye devam ediyoruz. İştirak finans alanında gerek memleketler arası standartlarla ahengi artırmak gerekse her geçen gün gelişen dalın gereksinimlerine karşılık verebilmek ismine gerekli düzenlemeleri yapmaya devam edeceğiz.”
BİLGİ SİSTEMİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR
Şahap Kavcıoğlu, 6 Şubat’ta yaşanan sarsıntı felaketinin çabucak akabinde müşterilerin bankacılık hizmetlerine erişimlerini kolaylaştırmak ve bilgileri dışında kart kullanımlarının engellenmesini sağlamak emeliyle gerekli önlemlerin acilen alındığını bildirdi.
Kavcıoğlu, elektronik bankacılık hizmet kanallarında kimlik doğrulama ve süreç güvenliğinin gerçekleştirilmesini temin eden teknikleri ve elektronik ortamda mukavele ilgisinin kurulmasına ait kararları içeren 2023/1 sayılı genelgenin yayımlandığını, kelam konusu genelge ile elektronik bankacılık hizmet kanallarında gerçekleştirilen süreçlerde bankalar ve müşteriler açısından yapılan süreçlerin kim tarafından yapıldığının inkar edilemezliği ve sorumluluk hukuku açısından ispat kolaylığının garanti altına alındığını anlattı.
“HER 1 TON KAĞIT SLİPE KARŞILIK TABİATTAKİ 17 AĞACIN KURTARILMASI SAĞLANACAK”
POS aygıtlarında kullanılan kağıt ölçüsünün azaltılarak yeşil finansmanın gelişimini sağlayacak ekosistemin geliştirilmesi maksadıyla fizikî sliplerin elektronik ortamda düzenlenmesini sağlamak ismine bankalara talimat verildiğini ve bankalar tarafından “dijital slip” uygulamasına geçildiğini belirten Kavcıoğlu, “Bu uygulama ile her 1 ton kağıt slipe karşılık tabiattaki 17 ağacın kurtarılması sağlanacak. Böylelikle içerdiği kimyasal sebebiyle geri dönüşümü mümkün olmayan kağıt sliplerin yerine dijital slip uygulaması, bu istikametiyle de tabiata çok değerli bir katkı sağlayacak.” dedi.
Gerçek şahısların bankalarda başarılı bir formda uzaktan müşteri olabilmesi ile birlikte bölümün uzaktan müşteri ediniminde kâfi olgunluğa ulaşması ve bölümün muhtaçlıkları göz önüne alınarak ticaret siciline kayıtlı hukukî şahısların de bankalarda uzaktan müşteri olabilmesinin önünün Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Usullerine ve Elektronik Ortamda Mukavele Bağlantısının Kurulmasına Ait Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile açıldığını hatırlatan Kavcıoğlu, bununla birlikte anılan yönetmelik ile ayrıyeten, uzaktan müşteri ediniminde engelli müşterilerin yaşadıkları zorlukları giderme, uzaktan kimlik tespiti sürecini kolaylaştırma, hızlandırma ve müşteri temsilcisi tarafından gerçekleştirilecek denetimlerin yapay zeka uygulamalarıyla desteklenmesine ait kararlara de yer verildiğini anlattı.
Kavcıoğlu, bilgi sistemi alanında yapılan başka çalışmalara ait şunları kaydetti:
“Ülkemizde ve dünyada yaşanan finansal hizmetlerin dijital dönüşümüne yönelik olarak finansal bölümün desteklenmesi hedefiyle geçtiğimiz periyotta bilgi sistemleri mevzuatında yapılan güncelleme çalışmalarına dünya örnekleri ve ülke ihtiyaçları göz önünde bulundurularak devam edilecektir. Finansal hizmetlerde kullanılan teknolojilerde yerli ve ulusal eser ve hizmetlerin kullanımına ait çalışmalar yaygınlaştırılacaktır. Bilgi sistemleri mevzuatı kapsamında dünyadaki ve kesimdeki yeterli uygulama örnekleri takip edilerek inovatif eser ve hizmetler desteklenecektir. Finansal dalda yaşanan gelişmeler ve müşteri alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte bilgi güvenliğine yönelik önlemlerin arttırılması, siber dolandırıcılıkla faal bir halde çaba edilmesi, öbür kamu kurumları ve finansal kuruluşlarla siber güvenlik ile ilgili işbirliği çalışmaları arttırılarak devam edecektir.”
DENETİM SÜRECİ
Kavcıoğlu, BDDK tarafından kontrol sürecinin, başta Basel Bankacılık Komitesi’nin Faal Bankacılık Kontrolüne Ait Temel Prensipleri olmak üzere memleketler arası prensip ve asıllar dikkate alınarak risk odaklı, dinamik, aktif ve ileriye dönük bir kontrol yaklaşımı oluşturacak formda belirlendiğini söyledi.
Bankacılık kontrolündeki en aktüel gelişme ve en uygun uygulamalarla uyumlu, tıpkı vakitte Türk bankacılık dalının özelliklerine uygun bir kontrol yaklaşımı için kontrol sürecinin tertipli aralıklarla gözden geçirildiğini ve gerekli revizyonların yapıldığını aktaran Kavcıoğlu, bu kapsamda IMF ve Dünya Bankası tarafından 2022’de Türkiye için hazırlanan Financial Sector Assesment Program (FSAP) Raporu’nda kontrol yaklaşımı ile ilgili olarak yer verilen tekliflerin de dikkate alınarak güncellenen kontrol rehberlerinin yürürlüğe girdiğini anlattı.
Kavcıoğlu, “Gerçekleştirilen kontrol rehberleri güncelleme çalışması, Avrupa Bankacılık Otoritesi (EBA) tarafından İnceleme ve Kıymetlendirme Süreci ile Gerilim Testi Hakkında Ortak Prosedürler ve Metodolojilere Ait Rehber’in de dikkate alınmasıyla kurumumuzun benimsediği risk odaklı kontrol anlayışının milletlerarası standartlara ahenk düzeyini artırmıştır. Kurumumuzun düzenleme ve kontrol çerçevesi, Türk bankacılık dalının güvenilirliğini destekleyen en kıymetli ögelerden biri olmaya devam etmektedir.” diye konuştu.
VATANDAŞLARIN FİNANSAL HİZMETLERE ERİŞİLEBİLİRLİĞİNİN ARTMASI KONUSUNDAKİ ÇALIŞMALAR
BDDK Lideri Kavcıoğlu, finansal tüketicinin haklarının korunması ve bilinçlendirilmesi emeliyle BDDK tarafından şikayet ve müracaat takip sürecinin de itinayla yürütüldüğünü tabir ederek, BDDK’nin nezaret ve kontrolü altında faaliyet gösteren kuruluşlara ait olarak finansal tüketiciler tarafından e-şikayet, CİMER, dilekçe ve davet merkezi üzerinden kuruma iletilen şikayetlerin finansal tüketiciyi muhafaza mevzuatı çerçevesinde değerlendirildiğini bildirdi.
Bu şikayetlere ait ilgili kuruluşlar nezdinde gerekli incelemelerin yapıldığını, sonucu hakkında müracaat sahibine bilgi verilmesinin yanında inceleme sonucunda mevzuata tersliğin tespit edilmesi halinde ilgili hususlar yeterince kuruluşlar hakkında idari para cezasına hükmedildiğini anlatan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:
“Kurumumuza iletilen şikayetler bahis ve kuruluş bazında da değerlendirilmekte olup ileriye yönelik ve önleyici önlemler alınması konusunda da girdi sağlamaktadır. 2 Kasım 2023 tarihi prestijiyle kurumumuza e-şikayet, CİMER, dilekçe ve davet merkezimiz üzerinden toplamda 215 bin 234 adet şikayet ulaşmıştır. Bu şikayetlerin kanal bazında dağılımı ise CİMER 135 bin 300 adet, e-şikayet 68 bin 474 adet, davet merkezimiz 9 bin 325 adet ve dilekçe 2 bin 135 adet olarak gerçekleşmiştir.
Finansal hizmetlere e-devlet aracılığıyla ulaşımın sağlanabilmesi emeliyle 1 Mart 2020’den beri sunduğumuz hizmet ile vatandaşlarımız, kendilerinin yahut mirasçısı oldukları bireylerin ismine hangi bankalarda mevduat/katılım fonu hesabının bulunduğunu E-devlet kapısı üzerinden dijital ortamda sorgulama imkanına kavuşmuştur. 1 Mart 2020-24 Kasım 2023 tarihleri ortasında 7 milyon 802 bin 467 vatandaşımız, toplamda 18 milyon 301 bin 855 adet sorgu gerçekleştirmiştir.”
