Maaşından öteki geliri olmayan kesim içinde emekliler süratle fakirleştiriliyor. Yüksek seyreden enflasyon karşısında maaşları düşük oranda yükseltilen emeklilerin bir birçok geçinebilmek için tekrar çalışmak zorunda kalıyor. Olağan iş bulabilirse. Bulduklarında da emekli aylıkları mazeret edilerek kayıt dışı ve taban fiyatın de altında bir fiyatla çalışmaya zorlanıyorlar.
Memur ve personel emeklilerine ödenen en düşük maaş taban fiyatın da altında kalıyor. Taban fiyatın ise belirlendikten iki-üç ay sonra açlık hududunun altında kaldığı düşünülürse emeklilerin borçlanmadan yahut ailelerinden yardım almadan geçinmeleri mümkün değil.
Cumhuriyet’ten Mustafa Çakır’ın Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Araştırma Merkezi’nin yaptığı araştırmalarını temel alarak yapığı habere nazaran; 2002’nin sonunda net taban fiyat 184.3 lira, en düşük personel emeklisi aylığı 257 lira, en düşük Emekli Sandığı aylığı da 376.5 liraydı. Bu yıl için minimum fiyat net 17 bin 2 lira oldu. Buna rağmen en düşük personel emeklisi aylığı 7 bin 500 lira. O da kök aylık değil. En düşük aylık uygulaması olduğu için düşük aylıklar bu düzeye tamamlanıyor. En düşük memur emekli aylığı da 14 bin 700 lira…
TÜED Araştırma Merkezi’ne nazaran 2000 sonrasında emekli olanların aylıkları iktidarın yaptığı emekli aylığı bağlama sistemindeki değişiklikler nedeniyle giderek düşüyor.
TÜED şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Özellikle son 5 yılda alım gücü bakımından en sıkıntı devri yaşayan emeklilere ödenen aylıkların kıymeti kalmamıştır. Kök aylıkları düşük kalan emeklilere, Hazine takviyesi yapılarak en az aylık ödemesi getirilmesi, minimum fiyat karşısında yetersiz kalmıştır.”
Euronews’in yaptığı araştırmaya nazaran 2022’nin birinci yarısında en düşük emekli aylığının taban fiyatı oranı 0,74’e kadar düştü. 2023 başında 0,69’a gerileyen en düşük emekli maaşının minimum fiyata oranı 2023’ün ikinci yarısında ise 0,66’ye kadar düştü.
Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK-AR) datalarına nazaran de Aralık 2002’de ortalama emekli sandığı aylığı minimum fiyatın 2,7 katı iken Temmuz 2023’te bu oran 0,9’a geriledi.
Bütün araştırmalar en süratli fakirleşen bölümün emekliler olduğunu ortaya koyuyor.
En düşük emekli aylıkları minimum fiyatın altında kaldığı üzere en düşük devlet memuru maaşına da ulaşamıyor.
Asgari fiyat, ismi üzerinde yemek, içmek, barınmak üzere en temel muhtaçlıkları karşılayarak insanın hayatta kalabilmesini sağlayacak ün düşük fiyat manasına geliyor.
Bu durumda ülkede taban fiyattan daha düşük fiyat olmaması gerekir. Fakat Türkiye’de var. Emeklilere uygulanan en düşük maaşla temel muhtaçlıklarını karşılamaları bile mümkün değil. Bu nedenle emekçi sendikalarının emekçiler kadar emekçi emeklileri, memur sendikalarının memur kadar memur emeklilerinin en düşük aylıklarının en az taban fiyat seviyesine yükseltilmesi için uğraş etmeleri gerekiyor.
Bu uğraş hak ettiği üzere verilmediği vakit iktidarın taban fiyatı ve emekli aylıklarını belirlemesi kendi tercihine kalıyor.
Bu iktidarın da 21 yıldır emekten, emekliden, işçiden yana değil her vakit sermayeden yana siyasetler izlediği, gelir dağılımını emek aleyhine bozduğu bilindiğine nazaran emekli aylıklarının insanca yaşamaya yetecek seviyeye çıkarılmasını beklemek boş bir hayale dönüşüyor.
İnsanca yaşayacak fiyatı belirlemek iktidarın lütfu değil en temel vazifesi.
Bu nedenle emek örgütlerinin sıkı bir pazarlığa girmeden iktidarın gönlünden kopacak fiyatı beklemeleri her vakit işçiler ve emekliler için üzücü olacaktır.
