2023’de dünyada ve Türkiye’de siyasi olayların yanı sıra birçok doğal afet ve çarpıcı olay yaşandı. Şubat zelzeleleri, İsrail- Hamas savaşı, Rusya- Ukrayna savaşı ve Azerbaycan-Ermenistan ortasında Karabağ bölgesine ait operasyon 2023 yılının dikkat çeken olayları ortasında dünya basınının manşetlerinde yer buldu.
2023’ÜN EN YIKICI DOĞAL AFETLERİ
Türkiye’de 6 Şubat 2023’de Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki zelzele yaşandı. Zelzelelerde yaklaşık 6 bini Suriye tarafında olmak üzere en az 56 bin kişi hayatını kaybetti. Dünya çapında yankı uyandıran sarsıntı felaketi için Ukrayna dahil birçok ülke kurtarma takımı gönderdi. 2023 yılında bir öbür zelzele felaketi, Fas’ın Marakeş bölgesi’nde yaşandı. 8 Eylül’de Marakeş, şiddetli bir zelzeleyle sarsıldı ve 6.8 büyüklüğündeki zelzelede yaklaşık 3 bin kişi öldü, 5 bin 600’den fazla kişi yaralandı. Bir öteki afetse Libya’da yaşanan sel felaketiydi ve 11 binin üzerinde kişi hayatını kaybetti.
Afganistan’da ise Ekim ayında 6.3 ve 6.2 büyüklüğünde yıkıcı iki zelzele meydana geldi. Birçok ülkenin yardım gönderdiği ülkede, 3 binden fazla kişi hayatını kaybettti. 2023 yılı birçok doğal afetin yaşandığı bir yıl olarak kaydedilirken dünyanın birçok yerinde orman yangınları, sel felaketleri ve heyelanlar yaşanmaya devam etti.
TÜRKİYE’DE SEÇİM
Türkiye Mayıs ayında Cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gitti. Seçim, Erdoğan ve Kılıçdaroğlu ortasında birinci tıpta salt çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle ikinci cinse kaldı. Dünya gündeminde yer alan ikinci cins seçimi 28 Mayıs 2023’de yapıldı ve Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti 12. Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
RUSYA- UKRAYNA SAVAŞI
24 Şubat 2022’de başlayan Rusya- Ukrayna savaşı, 2023’de de devam etti. Ocak ayında Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski, Rus kuvvetlerinin “büyük intikam” için hazırlık içerisinde olduklarını ve batılı ülkelerin bir an evvel Ukrayna’ya takviyelerini arttırmaları gerektiğini söylemişti. Dayanak beklerken vakit kaybettiklerini aktaran Zelenski, Rusya’nın birçok bölgeyi işgal etmede Wagner kümesi ve Rus ordusu için vakit kazandığının da altını çizmişti. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Batılı ülkelerin silah sağlamasının “NATO ülkelerinin gitgide daha fazla direkt çatışmaya müdahil olmasına yol açtığını, lakin bunun olayların gidişatını değiştirme potansiyeli olmadığını ve bunu yapmayacağını” tabir etmişti.
2023’ÜN EN BÜYÜK SALDIRISI YAŞANDI
Ukrayna için 2023 diplomatik anlamda gelişmelerin yaşandığı bir yıldı. ABD Lideri Joe Biden Şubat ayında sürpriz bir ziyaretle Ukrayna’yı ziyaret eti. Biden, ziyaretinde Ukrayna’ya dayanağını açıklarken, Rusya’nın “karmaşa” içerisinde olduğunun altını çizdi. Rusya, Mayıs ayında, Bahmut kentinin ele geçirildiğini duyurdu. Kiev İdaresi, Moskova’nın işgal ettiği toprakları geri almak hedefiyle Haziran’da karşı taarruz başlattı. 2023 yılı boyunca süren çatışmalarda birçok sivil hayatını kaybetti. Yıl biterken Rusya, 29 Aralık Cuma günü 2023 yılının en büyük füze ve dron saldırısını gerçekleştirdi. Ukrayna, 158 füze ve insansız hava aracından 114’ünü düşürdüğünü açıklarken hücumlarda 30 kişi ömrünü kaybetti, 160 kişi yaralandı.
WAGNER İSYANI
Rusya devleti ismine askeri faaliyetlerde bulunan paramiliter Wagner Kümesi’nin başkanı Yevgeny Prigozhin, 23 Haziran’da destekçileri ile birlikte Moskova’ya yürüyerek isyan başlattıklarını duyurdu. “Kardeş kanı dökülmemesi” için isyanı durduran Prigozhin, 2 ay sonra beraberindeki yolcularla birlikte Moskova yakınlarında uçak kazası yaptı. Kazadan kurtulan olmadı. Kazanın akabinde Rusya önderi Putin kısa bir baş sıhhati açıklamasında bulundu.
KARABAĞ’DA ANTİ- TERÖR OPERASYONU
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 19 Eylül’de Karabağ bölgesinde Ermenistan’ın provokasyonlarına karşı “anti-terör” operasyonu başlatıldığını duyurdu. Azerbaycan harekatı “Dağlık Karabağ bölgesinde anayasal nizamı tesis etmek gayesiyle düzenlenen antiterörist bir operasyon” olarak tanımlamladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 15 Ekim’de Hankendi ve Hocalı’da Azerbaycan bayrağını göndere çekti.
İSRAİL-HAMAS SAVASI
Hamas’ın askeri kanadı İsrail’e karşı 7 Ekim’de Aksa Tufanı operasyonu başlattıkları duyurarak gece boyunca 5 bin roket fırlattıklarını açıkladı. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) ise gece boyunca devam eden roket saldırısı sonrasında sabah saatlerinde “savaş durumu alarmı” ilan etti. İsrail Hava Kuvvetleri, savaş uçaklarının işgal altındaki Gazze Şeridi’nde bulunan Hamas gayelerini bombaladığını duyurdu. Öte yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise “Savaştayız” açıklamasını yaptı. 7 Ekim’den bu yana süren çatışmalarda yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda, Gazze nüfusunun neredeyse tamamının yerinden edildiği sözleri yer aldı. 28 Aralık itibariyle İsrail’in Gazze’deki hücumlarında meyyit sayısı 21 bin 500’ü geçti.
2023’DE YAŞANAN ÇARPICI OLAYLAR
Dünyanın çeşitli yerlerinde iklim krizi kaynaklı çok hava olaylarının yaşandığı 2023 yılında düzenlenen en üst seviye iklim tepesi COP28’de, global ısınmayla uğraş için tüm ülkelere fosil yakıtlardan uzaklaşma davetinde bulunuldu. Etraf ismine düzenlenen tepe ve panellerin yanı sıra tartışmaların odağında olan Japonya, 2011’deki zelzelenin akabinde meydana gelen tsunamide ziyan gören Fukuşima Dai-içi Nükleer Santrali’ndeki radyoaktifle kirlenmiş atık suyu ALPS tekniğiyle arındırarak 24 Ağustos’ta okyanusa boşaltmaya başladı. Radyoaktif atık suyun tahliyesi, dünyanın çeşitli yerlerinde protesto edilse de Japonya hükümeti kademeli olarak Ekim ve Kasım aylarında da boşaltma süreçlerine devam etti.
AFRİKA’DA DARBE
Afrika’da 2023’te iki askeri darbe yaşandı. Nijer’de ordu 26 Temmuz’da “kötüleşen güvenlik durumunu” münasebet göstererek idareye el koydu. Batı Afrika ülkesi Gabon’da ise usulsüzlükler nedeniyle eleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin çabucak akabinde 30 Ağustos’ta askeri bir darbeyle Ali Bongo idaresi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek idarenin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı kelamını verdi.
2023 ayrıyeten, hem internet hem de uzay alanında çalışılan projelere tanıklık etti. Eski ismiyle “Twitter” olarak bilinen toplumsal medya platformu, sahibi Elon Musk tarafından ismi değiştirilerek “X” yapıldı. Hindistan 23 Ağustos’ta Chandrayaan-3’ü Ay’ın güney kutbu yakınlarında keşfedilmemiş bir bölgeye indirmeyi başararak bir unsur imza attı. Hindistan’dan evvel yalnızca Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin Ay’a denetimli iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı. İngiltere’de ise Kraliçe Elizabeth’in vefatıyla birlikte tahta geçen İngiltere Hükümdarı 3. Charles, Westminter Katedrali’nde düzenlenen merasimle tacını resmen giydi. Kraliçe Elizabeth, İngiltere tahtında 70 yıl ile en uzun mühlet tahtta kalan hükümdar unvanını aldı.
İskoçya’da Mart ayında iktidardaki İskoç Ulusal Partisi’nin başkanlık koltuğuna Pakistan kökenli Hamza Yusuf seçildi. Hamza Yusuf, İskoçya’nın birinci Müslüman Başbakanı oldu. Bu gelişmelerin yanı sıra, sinemalara husus olmuş “Titanik” isimli yolcu gemisinin enkazını görmek için yola çıkan “Titan” isimli denizaltı aracı 18 Haziran’da Atlantik Okyanusu’nda kayboldu. 22 Haziran’da enkazı bulunan Titan aracının basınçtan ötürü ani bir biçimde içe hakikat patladığı anlaşıldı. ABD Kıyı Güvenlik grupları tarafından bulunan denizaltı içerisindeki 5 yolcu hayatını kaybetti.
