Şahin, Paris Mutabakatı ile global sıcaklık artışının 2 derecenin altında ve mümkünse 1,5 derecede tutulmasının hedeflendiğini lakin dünya genelindeki ülkelerin karbon emisyonuna ait taahhütleri ve uygulamalarının bu gayelere ulaşmayı zorlaştırdığını kaydetti.
Şahin, kümülatif karbon emisyonu ölçüsünün ulaştığı sayıya nazaran sıcaklık artışının kaç dereceye çıkacağına dair hesaplama yapılabildiğini, bu hesaplamada kullanılan toplam karbondioksit ölçüsüne “karbon bütçesi” denildiğini belirtti.
Küresel sıcaklık artışının matematiksel olarak 2011’den bu yana Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından çok net bir formda hesaplandığını vurgulayan Şahin, “Atmosfere salınan karbondioksit ölçüsü, karbon bütçesi için belirleyici bir faktördür. İnsan etkinlikleriyle her yıl yaklaşık 40 milyar ton karbondioksit atmosfere salınıyor. Birikimi gösteren ölçü, sanayi çağının erken devirleri olan 1850’lerden bu yana beşerler tarafından atmosfere salınan toplam karbondioksit ölçüsüdür. Bu salımların sonucunda karbondioksitin atmosferde birikimi, karbon bütçesinin tükenmesine neden oluyor.” dedi.
Şahin, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sıcaklık artışını yüzde 50 olasılıkla 1,5 derecede sınırlamak için belirlenen toplam karbon bütçesi 2 trilyon 865 milyar ton. Lakin şu ana kadar atmosfere salınan karbon ölçüsü 2 trilyon 590 milyar tonu buldu yani 2024’ten itibaren 1,5 derece bütçesinden yalnızca 275 milyar ton kalmış oluyor. Şayet emisyonlar süratli bir formda düşürülmezse, karbon bütçesi yaklaşık 7 yıl içinde tükenerek 1,5 derece gayesinin tutturulma ihtimalini ortadan kaldıracak. 2 derece sıcaklık artışı için belirlenen toplam karbon bütçesi ise 3 trilyon 740 milyar ton.”
POZİTİF GERİ BESLEME MEKANİZMASI
Tüm ülkelerin toplam emisyonlarının, 2023’ten sonraki yıllar boyunca 275 milyar tonu geçmemesi halinde 1,5 derece amacına ulaşma bahtının olduğunu lisana getiren Şahin, emisyonların süratli halde düşürülmemesi durumunda 1,5 derece bütçesinin 2030’ların başında tükeneceği ihtarında bulundu.
Son bulgularda 2023 yılında global sıcaklık artışının, 1,48 derece olarak gerçekleştiğine dikkati çeken Şahin, “Artık, karbon bütçesinin tamamını tüketmeden evvel 1,5 derece gayesini kaçıracağız üzere duruyor. Zira karbon bütçesi olumlu geri besleme düzeneklerini hesaba katmıyor. Bu nedenle biz 2030’a gelmeden, karbon bütçesi tükenmeden 1,5 dereceyi görmek üzereyiz ya da gördük sayılır.” diye konuştu.
Şahin, müspet geri besleme düzeneğini şu sözlerle açıkladı:
“Tek ısınma kaynağı karbondioksit değil, metan üzere diğer ısıtıcı gazlar da var. Buzulların erimesi, okyanusun asitlenmesi ve donmuş topraklardan metan salımı üzere faktörler, beklenenden daha süratli bir ısınmaya yol açıyor. Donmuş toprak eriyince, on binlerce yıl evvel donarak orada kalan organik unsurlar açığa çıkarak çürümeye başlıyor ve bir sera gazı olan metan ortaya çıkıyor. Bunlar bizim hesaplayamadığımız süratte ısınmaya neden oluyor. Bunları karbon bütçesinde görmüyoruz zira bu düz bir hesap. Bu yüzden 1,5 derece bütçesi bitmeden 1,5 dereceyi, 2 derece bütçesi bitmeden de 2 dereceyi göreceğiz.”
Şahin, 1 derecelik ısınma amacının 2015 yılında kalıcı olarak geçildiğini, yalnızca 8 yılda 1,5 derecenin kalıcı olarak geçilmesine çok az kaldığını yani global ısınmanın hızlanarak ilerlediğini bildirdi.
“YÜZYIL SONUNDA ISINMA 4 DERECEYİ BULABİLİR”
Paris Mutabakatı altındaki ulusal katkı taahhütlerinin, dünya genelindeki sıcaklık artışını 2,7 dereceye kadar artırma riski taşıdığının altını çizen Şahin, şunları söyledi:
“Her ülkenin dediğini gerçekleştireceğinin bir garantisi yok, şayet bunu yapamazlarsa, 3 dereceyi de geçebiliriz. Ülkeler güç dönüşümünde başarısız olursa ya da bütün buzulların büsbütün erimesi üzere olumlu geri beslemeler çok süratli ilerlerse o vakit 3 dereceyi 2050-2100 ortasında görebiliriz hatta yüzyıl sonuna kadar bu ısınma 4 dereceyi bile bulabilir. Ancak yakın gelecekte 1,5 dereceyi göreceğiz ve 2 dereceyi de 2040’larda göreceğimiz kesin üzere.”
En fazla karbon salan ülkeleri Çin, ABD ve Hindistan olarak sıralayan Şahin, bu ülkelerin, global emisyonların yüzde 50’sinden sorumlu olduğunu, en az karbon salan ülkelerin ise en fakir, en az gelişmiş ülkeler ile küçük ada ülkeleri olduğu bilgisini paylaştı.
Şahin, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Her yıl en çok emisyon yapan ülke Çin fakat tarihî emisyonlarda birinci sırada değil zira onlar daha geç başladı. Tarihî emisyon sıralamasında birinci sırada ABD var. Avrupa Birliği’nin tamamı ikinci, Çin üçüncü sırada. Rusya ve İngiltere, Japonya olarak sıra devam ediyor ve Türkiye burada 26’ıncı sırada. Çin, Türkiye, Hindistan global emisyonlarda en yüksek ölçüye şimdi ulaşmadı lakin AB ülkeleri, ABD buna ulaştı ve düşüşe geçti. Dünya için global emisyonlar şimdi pik yapmadı, geçen sene yüzde 1,1 oranında artış yaşandı.”
