İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye’nin 2023 yılı gelir dağılımı istatistiklerini aktardı.
Böylelikle Türkiye’de en yüksek gelir kümesine ilişkin yüzdelik dilim, en yüksek gelirli bölgelerle en düşük gelirli bölgeler de aşikâr oldu.
Gelir Dağılımı İstatistiklerinin hesaplandığı “Gelir ve Hayat Şartları Araştırması” 2023 yılı sonuçlarına ait gelir bilgilerinde, bir evvelki takvim yılı olan 2022 yılının referans alındığı bildirildi.
Gelir hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eş paha hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürüldüğü aktarıldı.
En yüksek gelirli yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse yüzde 1,8 arttı
Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; en yüksek eş bedel hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 1,8 puan artarak yüzde 49,8’e çıktı.
En düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,1 puan azaldı
En düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse ise 0,1 puan azalarak yüzde 5,9 oldu.
Gini katsayısı arttı
En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran Gini katsayısı, bir evvelki yıla nazaran 0,018 puan artış ile 0,433 olarak iddia edildi. Tüm toplumsal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,520, emekli ve dul yetim maaşı dahil öteki tüm toplumsal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,445 olarak varsayım edildi.
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz ediyor. Gini katsayısı hesabında hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, gelir referans devrinde ödenen vergiler ve başka hane yahut şahıslara yapılan tertipli transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılıyor.
P80/P20 oranı
Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hissenin en düşük gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hisseye oranı halinde hesaplanan P80/P20 oranı 7,9’dan 8,4’e, gelirden en fazla hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı halinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,2’den 15,0’a yükseldi.
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 167 bin 983 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 2023 yılı anket sonuçlarına nazaran yüzde 70,7 artarak 167 bin 983 TL oldu.
Yıllık ortalama eş kıymet hanehalkı kullanılabilir fert geliri 83 bin 808 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama eş kıymet hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir evvelki yıla nazaran yüzde 72,3 artarak 48 bin 642 TL’den 83 bin 808 TL’ye yükseldi.
En yüksek yıllık ortalama eş kıymet hanehalkı kullanılabilir fert geliri tek kişilik hanelerde oldu
Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla nazaran 37 bin 522 TL artarak 100 bin 076 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hanehalklarının yıllık ortalama eş paha hanehalkı kullanılabilir fert geliri 99 bin 916 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu kıymet 85 bin 758 TL oldu. En düşük yıllık ortalama eş paha kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 66 bin 001 TL ile en az bir çekirdek aile ve başka bireylerden oluşan hanehalkları oldu.
Toplam gelirden en yüksek hissesi yüzde 48,5 ile maaş ve fiyat geliri aldı
Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, yüzde 48,5 ile bir evvelki yıla nazaran 2,3 puan artan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 22,1 ile evvelki yıla nazaran 1,1 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 17,6 ile evvelki yıla nazaran 2,6 puanlık azalış gösteren toplumsal transfer geliri oluşturdu.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi ise yüzde 88,4 olarak gerçekleşti.
En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 157 bin 851 TL ile yükseköğretim mezunlarının oldu
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 157 bin 851 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 114 bin 374 TL, lise altı eğitimlilerde 89 bin 012 TL, bir okul bitirmeyenlerde 63 bin 425 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 45 bin 637 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 89,7 ile lise altı eğitimli, en düşük artış ise yüzde 79,6 ile okur-yazar olmayan fertlerde oldu.
Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 100,9 ile tarım bölümünde oldu
Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 121 bin 013 TL ile hizmet bölümünde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 92 bin 632 TL ile tarım bölümünde olduğu görüldü. Bir evvelki yıla nazaran; yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 100,9 ile tarım kesiminde gözlenirken, bunu yüzde 86,7 ile sanayi kesimi izledi. Öbür taraftan hizmet kesiminde yüzde 83,2, inşaat kesiminde ise yüzde 74,3 artış gözlendi.
En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 408 bin 174 TL ile patronların oldu
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 408 bin 174 TL, kendi hesabına çalışanlarda 115 bin 622 TL, fiyatlı maaşlılarda 102 bin 821 TL ve yevmiyelilerde 53 bin 334 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış yüzde 108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise yüzde 80,7 ile fiyatlı maaşlılarda oldu.
En düşük gelir TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti
Ülkemizde yaşanan sarsıntı nedeni ile 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflandırması (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsamaktadır.
Eş bedel hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin en yüksek olduğu bölge TR10 (İstanbul)
Araştırma sonuçlarına nazaran, Türkiye’de yıllık ortalama eş kıymet hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2023 yılında 83 bin 808 TL iken, İBBS 2. Seviye bölgeleri prestijiyle en yüksek olduğu bölge 114 bin 634 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 108 bin 36 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 101 bin 372 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama eş kıymet hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 39 bin 173 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.
Gelir eşitsizliği en az TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) bölgesinde oldu
Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran P80/P20 oranı Türkiye’de 8,4 iken, bu kıymetin en düşük olduğu İBBS 2. Seviye bölgesi 5,3 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) olurken bu bölgeyi 5,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) ve 5,5 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgeleri izledi.
P80/P20 oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Seviye bölgeleri ise 9,4 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), 8,4 ile TR10 (İstanbul) ve TR51 (Ankara) oldu.
Bir evvelki yılda işsiz olan fertlerin yüzde 42,4’ü 2023 yılında çalışmaya başladı
Gelir ve Hayat Şartları Araştırması panel bilgiden elde edilen sonuçlara nazaran 2022 yılında işsiz olan fertlerin yüzde 42,4’ü 2023 yılında çalışmaya başladı. Faaliyet durumu 2022 yılında çalışan olarak belirlenen fertlerin 2023 yılında yüzde 90,5’i çalışma hayatına devam etti. Bir evvelki yıl işgücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 10,1’i işgücüne katıldı.
Gini katsayısı hesaplanması
Daha evvelki yıllarda eş bedel hanehalkı kullanılabilir fert geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; yapılan toplumsal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki tesirini görmek gayesiyle tüm toplumsal yardımlar hariç ve emekli ve dul-yetim maaşı dahil öbür tüm toplumsal transferler hariç tutularak iki farklı metotla de ayrıyeten hesaplandı.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
