İsrail ordusunun Gazze’de ölümcül hücumlar düzenlemesi, savaş cürümlerini tekrar gündeme taşıdı.
Tel Aviv idaresinin Başbakan Binyamin Netanyahu öncülüğünde gerçekleştirdiği katliamlar, her geçen gün artan reaksiyonlara neden oluyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Gazze’deki soykırım karşısında memleketler arası kurumların etkisiz kalmasını eleştiriyor.
Erdoğan, bununla birlikte, Netanyahu ve onun kanlı siyasetlerini destekleyenlerin, er ya da geç memleketler arası mahkemelerde yargılanacağını söylüyor.
Uluslararası toplumun itirazlarına karşın Nazi yetkililerinin, Ruanda ve Srebrenitsa soykırımının faillerinin, dünyanın birçok ülkesindeki devlet liderleri ve üst seviye yetkililer, hataları işledikleri tarihten çok sonra dahi memleketler arası mahkemelerde hesap vermek ve cezalarını çekmek zorunda kalıyor.
İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki yargılamalar
İkinci Dünya Savaşı sonrasında Almanya’nın Nürnberg kentinde kurulan özel askeri mahkeme, Nazi Almanya’sında çeşitli misyonlarda bulunan asker ve sivil devlet yöneticilerini yargılayarak idama varan cezalar verdi.
Nürnberg’de, 20 Kasım 1945’te başlayıp 1 Ekim 1946’ya kadar süren yargılamalar sonucunda, Nazi kabinesi ve partisindeki yetkililer, Nazi Schutzstaffel (SS) askerleri ve Gestapo istihbarat ünitesindeki resmi görevlilerin yanı sıra Nazi rejimini destekleyen bilim insanları ve iş insanları da yargılandı.
Yargılamalar sonucunda 12 idam cezası, 2 müebbet mahpus cezası, 4 vadeli mahpus cezası, 2 beraat ve bir düşme kararı verildi.
Sanıklardan, Nazi Almanya’sındaki Alman Personel Cephesi’nin (DAF) kurucusu ve savaş esirlerinin zorla çalıştırılmasını yönetim eden en üst seviye yetkili Robert Ley, hakkındaki yargılama sonuçlanmadan ömrüne son verdi.
Japonya için Tokyo’da kurulan özel askeri mahkemelerde de Japon yetkililerden İmparator ve veliahdı dışındakilerin tamamı yargılanırken, 2’si eski başbakan olmak üzere, 7 kişinin idamına ve çoğunluğu Japonya ordusu generallerinden oluşan 16 sanık hakkında müebbet mahpus cezasına hükmedildi.
Kırmızı Kmerlerin önderi, konut mahpusunda öldü
Kamboçya Komünist Partisinin silahlı kolu olarak 1960’lı yılların sonlarında kurulan ve 1975’te başşehir Phnom Penh’e akın düzenleyerek iktidarı ele geçiren Kızıl Kmerler’in başkanı Pol Pot, partisine bağlı bir küme tarafından tutulduğu konut mahpusu sırasında 1998’de öldü.
Daha sonra BM takviyeli kurulan Kamboçya Mahkemesi (ECCC), yaklaşık 1 milyon 700 bin kişinin vefatından sorumlu tutulan komünist Kızıl Kmerler rejiminin en üst seviye yetkilileri hakkında yargılamalara başladı.
Kızıl Kmerler’in en kıymetli üç başkanından Nuon Chea, hakkındaki yargılama sırasında 2013’te ölürken, Khieu Samphan ve Ieng Sary, insanlığa karşı cürümler ve soykırım nedeniyle müebbet mahpusa mahkum edildi.
Srebrenitsa’daki soykırımın sorumlularından 4’ü müebbet mahpus cezası aldı
Bosna Hersek’in doğusundaki Srebrenitsa’da Temmuz 1995’te yaşanan soykırımda binlerce Boşnak sivili öldürmekten sorumlu tutulan Sırp yetkililerden 4’üne, eski Yugoslavya Memleketler arası Ceza Mahkemesince (ICTY) 2016’da müebbet mahpus cezası, farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında ise bugüne kadar 45 Sırp’a toplam 699 yıl mahpus cezası verildi.
“Bosna Kasabı” olarak anılan ve Bosna Savaşı boyunca Sırp askerlerinin komutanlığını yapan eski Sırp kumandan Ratko Mladic, Srebrenitsa soykırımının yanı sıra insanlığa karşı cürüm işlemek (sürgün, yok etme, öldürme, hudut dışı etme ve insanlık dışı eylemler), savaş kanun ve geleneklerini ihlal etmek (öldürme, terör, sivillere karşı hukuka alışılmamış atak ve esir alma) kabahatlerinden ömür uzunluğu mahpus cezası aldı.
Bosna Hersek’te on binlerce insanın vefatından sorumlu bulunan Bosnalı Sırp başkan Radovan Karadzic, Sırbistan’ın başşehri Belgrad’da 2008’de bir otobüste yakalandı.
Lahey’deki eski Yugoslavya Memleketler arası Ceza Mahkemesince (ICTY) 2016’da soykırım, savaş hataları ve insanlığa karşı cürümlerden 40 yıl mahpus cezasına çarptırılan Karadzic, 2019’da sonuçlanan temyiz davasında müebbet mahpusa mahkum edildi.
Mladiç ve Karadziç cezalarını İngiltere’deki Isle of Wight hapishanesinde parmaklıklar arkasında çekiyor.
ICTY’de yargılanan sanıklardan eski Hırvat General Slobodan Praljak, savaş hatalarından karar giydiği davanın temyiz duruşmasında zehir olduğu argüman edilen bir sıvı içerek hastaneye kaldırıldı ve hastanede öldüğü açıklandı.
Eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic, Srebrenitsa’daki soykırımla suçlandı lakin yargılanması sürerken cezaevinde öldü.
Ruanda Başbakanı, soykırımdan sorumlu tutuldu
Ruanda Milletlerarası Ceza Mahkemesi (ICTR), 4 Eylül 1998’de periyodun Ruanda Başbakanı Jean Kambanda’yı soykırım kabahatinden ömür uzunluğu mahpusa mahkum etti.
ICTR, Kambanda’nın yanı sıra eski Genelkurmay Lideri General Augustin Bizimungu’ya 30 yıl mahpus cezası verirken, soykırımını finanse etmekten sorumlu tutulan Felicien Kabuga’nın “şiddetli demans”a yakalanması nedeniyle mahkum edilmeyeceğini açıklayarak yargılamasını sonlandırdı.
Eski Liberya devlet lideri Taylor’a 50 yıl hapis
Eski Liberya Devlet Lideri Charles Taylor, 1990’ların sonlarında Sierra Leone’de işlenen savaş cürümleri ve insanlığa karşı cürümlerin sorumlusu olduğu gerekçesiyle Özel Sierra Leone Mahkemesinde yargılanıp 50 yıl mahpus cezasına mahkum edildi.
Taylor, “İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana milletlerarası bir mahkemece mahkum edilen birinci eski devlet başkanı” olurken, Nisan 2012’de alınan mahkumiyet kararının akabinde Taylor, cezasını çekmek üzere 15 Ekim 2013’te İngiltere’deki HM Frankland Hapishanesine nakledildi.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, 2002’de faaliyete başladı
Dünya genelinde kalıcı ve daimi bir milletlerarası mahkemenin gerekliliğini fark eden memleketler arası toplum, bu gereksinimi karşılamak gayesiyle 2002’de faaliyete başlayan Memleketler arası Ceza Mahkemesini (UCM) kurdu.
Filistin dahil olmak üzere 124 ülkenin tarafı olduğu UCM’deki Filistin soruşturmasında, şu ana kadar açılmış bir dava yahut ilan edilmiş bir yakalama kararı bulunmuyor.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
