Neden eşit derecede güçlü zelzeleler bu kadar farklı tesirlere sahip olabiliyor? Bu soruya İsviçre basınına konuşan İsviçre Sismoloji Servisi’nin müdür yardımcısı Florian Haslinger şu karşılıkları verdi:

DEPREME SAĞLAM İNŞAAT VE ALTYAPININ EHEMMİYETİ

Acil bir durumda hangi tedbirler gereklidir?
Hasar biçimi birçok faktöre bağlıdır. Zelzeleye güçlü inşaat kıymetlidir ve ülkelerdeki altyapı da rol oynamaktadır. Zelzele olması durumunda kurtarma gruplarının ne kadar süratli seferber edilebileceği de kıymetlidir. Fakat şayet muhakkak yollar yıkılırsa bu elbette işi daha da zorlaştırır. Ve: Nüfusun da uygun eğitilmiş olması gerekiyor.

‘İYİ EĞİTİMLİ NÜFUS’UN DEĞERİ

Peki “iyi eğitimli bir nüfus” bu kadar şiddetli bir sarsıntıda nasıl davranır?
Sarsıntı başlıyorsa ve çabucak yıkılmayacak bir evdeyseniz masa altına sığınmalısınız. Bu sayede örneğin tavandan bir lamba yahut gibisi bir şey düşerse çarpmazsınız.

6 Şubat 2023’te Türkiye ve Suriye’de meydana gelen zelzeleler 7,8 ve 7,5 büyüklüğündeydi.
Japonya’daki 7.6. Türkiye’de 50 binden fazla insan öldü. Japonya’da bu sayı şu anda 126 meyyit. Neden bu türlü bir fark var?

FAY BÖLGESİNDEKİ NÜFUS YOĞUNLUĞU KIYMETLİ

Japonya’da da yangınlar çıktı ve konutlar çöktü. Bu, âlâ bir hazırlıkla bile hasar oluşabileceğini gösteriyor.
Nispeten düşük vefat sayısı, temel olarak etkilenen bölgedeki nüfus yoğunluğunun daha düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Japonya’da zelzele fay bölgesi ağır nüfuslu bölgelerden geçmiyor. Türkiye’de bölge çok daha kalabalıktı.

JAPONYA’DAKİ KONUTLAR DAHA DAYANIKLIYDI

Altyapı katiyetle büyük bir fark yaratıyor, değil mi?
Evet, Japonya’daki konutlar büyük ihtimalle Türkiye’dekilere nazaran zelzeleye daha güçlü inşa edilmişti. Bu da birtakım meskenlerin yıkılmasına karşın Türkiye’deki kadar olmadığı manasına geliyor.

Başka hangi zelzele bölgeleri Japonya kadar hazırlıklı?
Bunun için bir ülkenin ekonomik gücü ve toplumsal yapısı belirleyicidir. Birçok ülkede büyük zelzelelere hazırlık pek yeterli değildir. Yalnızca binanın yapısından ötürü. 2010 Haiti zelzeleleri , 7 büyüklüğünde, Japonya’daki sarsıntıdan daha az şiddetliydi, lakin yıkıcı bir felaket yarattılar zira Haiti ve öbür ülkeler sonuçta yeterli hazırlanamayacak kadar yoksuldu. Başka bölgeler gerçek yolda: Şili yahut ABD üzere Pasifik Ateş Çemberi’ndeki öbür ülkeler zelzelelerle aslında güzel başa çıkabiliyor.

Bu bölgelerde 5 büyüklüğünde yani orta şiddette sarsıntılar ne sıklıkta yaşanıyor?
Düzey 5 zelzeleler her gün bir yerlerde meydana geliyor fakat ekseriyetle zelzelelerin daha fazla olduğu bölgeleri daha sık etkiliyor. 5 büyüklüğündeki sarsıntılar aslında nadiren hasara neden olur. Fakat istisnalar da var; örneğin Afganistan yahut Pakistan’da, 5. ve 6. düzey ortasındaki sarsıntılar hasara neden olabilir, zira bu bölgelerde çok sağlam olmayan ve yıkılan kilden yapılmış birçok mesken vardır.

Önümüzdeki 10 yıl içerisinde İstanbul’da da zelzele yaşanması bekleniyor. Neden sarsıntının vaktini ve büyüklüğünü yanlışsız bir formda iddia edemiyorsunuz?
Sarsıntılara nasıl hazırlanacağımızı şimdi gereğince bilmiyoruz. Yer kabuğunda tansiyon oluştuğunda sarsıntı meydana gelir. Bunlar bir noktada, çoklukla esasen mevcut olan fay bölgelerinde boşalır. Bu, dünya plakalarının birbirinin üzerinden kaymasına neden olur ve bir zelzele tetiklenir. Fakat bu tansiyonların tam olarak ne vakit bu kaymanın meydana geldiği, yani tetiklendiği ayrıntılı olarak bilinmemektedir. Bunu detaylı olarak ölçecek yahut belli bir zelzelenin tam olarak ne vakit gerçekleşeceğine dair kesin iddialar elde edecek bir metodu şimdi bulamadık.

patronlardunyasi.com