Kolesterol kanda bulunan ve başta karaciğer olmak üzere bütün hücreler tarafından doğal olarak üretilen, mumsu yapıya sahip bir lipid, yani yağ tipidir.
İnsan bedeninin sağlıklı hücreleri oluşturabilmesi için makul bir ölçü kolesterola gereksinimi vardır. Suda çok az çözündüğünden, tek başına kana geçemez ve bedene dağılamaz. Bu nedenle, kolesterolün kanda taşınma süreci, karaciğer tarafından üretilen lipoproteinler aracılığıyla yapılır.
Lipoproteinler düşük (LDL) ve yüksek yoğunluklu (HDL) olarak iki kümeye ayrılırlar. LDL, kolesterolü ve bedenin güç için kullandığı yağ tipi olan trigliseridleri kan dolanımı içinde taşırken, HDL karaciğer ve dokular içinde taşıma vazifesini üstlenir.
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) makûs kolesterol, yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) ise, damar çeperlerinde birikmeleri önlediğinden güzel kolesterol olarak isimlendirilir.
LDL (kötü kolesterol) düzeyi yüksek ise, vakit içinde atardamar duvarlarında birikme (plaklar) oluşur. Bu duruma ateroskleroz, halk ortasındaki tabiriyle damar sertliği ismi verilir. Bu plakların parçalanması durumunda pıhtı atabilir, başta kalp olmak üzere çeşitli organlardaki kan akışı tertibi bozulur; bu da kalp krizi yahut inmeye neden olabilir.
Kolesterolü hormon üretiminde ve hücre zarında yapısal bir eleman olarak kullanan hücreler, yağların depolandığı form olan trigliseridleri bir güç kaynağı olarak kullanır. Fazla kalorili besinleri tüketen bireylerde beden trigliserid depolamaya başlar. Bu biçimde beslenmeye devam edildiğinde trigliserid düzeyinde yükselme oluşur; tıpkı berbat kolesterolde olduğu üzere kalp hastalıkları ve felç üzere ağır sonuçların doğmasına neden olabilir.
Vücut işlevlerinin korunması ve kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskinin en aza indirilmesi için ekseriyetle; LDL’nin 130 mg/dl’nin altında, HDL’nin, bayanlarda 40 mg/dl, erkeklerde 50 mg/dl’nin üzerinde,
Trigliseridin 150 mg/dl’nin altında, Toplam (total) kolesterolün ise (LDL ve HDL toplamı) 200 mg/dl’nin altında seyretmesi beklenir.
Kolesterol hayvansal kaynaklı besinlerle bedene alınır. Bu besinlerin fazla tüketilmesi, doymuş ve trans yağ içeren fast food, sıklıkla tüketilen kızartmalar kolesterol düzeyinin yükselmesine neden olur. Ayrıyeten, çok kilo, sıhhatsiz beslenme, abur-cubur atıştırmalıklar, tertipli fizikî aktivite yapmama, alkol ve
tütün eserleri kullanımı, ailede yüksek kolesterole sahip bireylerin olması, şeker ve böbrek hastalıkları, tiroit hormonu bozuklukları, bel etrafının erkeklerde 100, bayanlarda 89 cm’nin üzerinde olması, yüksek kolesterolün altyapısını oluşturmaktadır.
Buna karşılık, haftanın en az 5 günü günde 30 dakika antrenman yapmak, fazla kilolardan kurtulmak, tütün eserleri ve alkolden uzak durmak, kepekli tahıllar, yağsız et, zeytinyağı, tavuk ve balık, meyve ve zerzevat yüklü yemekler, fırınlanmış, ızgara yahut buğulama olarak pişirilmiş yiyeceklerle ceviz ve badem üzere Omega-3 içeren kuruyemişlere yönelmek, kolesterol denetiminde değerli bir rol oynamaktadır.
Bu yollarla düşürülemeyen yüksek kolesterole karşı en aktif prosedür, tabip tavsiyesi üzerine alınabilecek kolesterol ilaçlardır. Ekseriyetle bu ilaçların etken unsuru ise statindir. Statin, karaciğerin kolesterol üretmek için kullandığı bir enzimin çalışmasını baskılayarak kolesterol üretimini pürüzler; kandaki trombositlerin birbirlerine yapışmasının önüne geçerek pıhtı riskini düşürür, iltihaplara karşı direnci yükseltir, iltihap hasarlarını azaltır ve plakların kopmasını zorlaştırır.
Akademik yaşantım esnasında bu mevzuda sayısız çalışmanın içinde yer almış ve sonuçları birebir gözlemlemiş uzman bir doktor olarak, kolesterol ilaçlarının sıhhatimize olumlu katkılarının tartışılmaz olduğunu vurgulamak isterim.
Ayrıca, içinde bulunan etken unsurları, dozajını ve bedeninizde yapacağı etkileşimi bilemeyeceğiniz kocakarı ilaçlarından uzak kalmanızı; maalesef birtakım meslektaşlarım tarafından bilerek yaratıldığını düşündüğüm bilim dışı tavsiyelerin cazibesine kapılmamanızı kıymetle tavsiye ederim.
