Küresel ısınmanın da tesiriyle Kızıldeniz’den Akdeniz’e göç eden ve Ege’ye yayılan zehirli balon balığı, bu kere de Marmara Denizi’nin ekolojisini tehdit ediyor.
İklim değişikliğinin denizlere tesirini kıymetlendiren İstanbul Su Eserleri Kooperatifler Birliği Lideri Erdoğan Kartal, derilerinde yahut karaciğerlerinde salgıladıkları zehirle beşerler ve öbür balıklar için öldürücü özellik taşıyan balon balığının global ısınmanın tesiriyle Hint Okyanusu’nu aşarak, Ege Denizi’ne geldiğini belirtti.
Geldiği ortama çabucak adapte oluyor
Kartal, bu balığın geldiği ortama çabucak adapte olduğunu, işgalci bir tıp olarak nitelendirildiğini söz ederek, Ege’den sonra Marmara’ya yayılma riskinin olduğunu lisana getirdi.
Çok süratli ürüyor, balıklara ve balıkçı ağlarına ziyan veriyor
Küresel ısınmanın balıkların göç taraflarını değiştirdiğine dikkati çeken Kartal,
Isınma, balıkların uzunluklarının uzunluğunu, üreme kalitesini, hatta rotasını değiştiriyor. Bu nedenle zehirli balon balığını çok kısa müddette Marmara’da, hatta Karadeniz’de görebiliriz. Bu çeşit çok süratli ürüyor, zehirli olduğu için etrafındaki balıkların yaşama talihi olmuyor. Balıkçıların ağlarına da çok ziyan veriyor.
dedi.
“Mücadele etmek epeyce zor”
Kartal, balon balığının denizlerde çeşitlilik açısından tehlike arz ettiğini, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bunun ziyanlarını önlemek için kuyruklarını satın aldığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
İri olanlarına 12,5 lira ödüyor. 2023’te yaklaşık 15 bin civarında zehirli balon balığı Bakanlığa teslim edildi. Bakanlık, balığı toplatarak üremesini engellemeye çalışıyor. Süratli üreyen bir tıp olduğu için gayret etmek hayli sıkıntı. Balığın içindeki bir kesede zehir var. Bu zehir, insanları felç ediyor hatta öldürebiliyor. Bu balık asla yenmemeli. Profesyonel bir insan tarafından bu balığın ayıklanması lazım. Hatta hiç yenmese daha düzgün, esasen lezzetli bir eti de yok. Hatta yüzerken bile denk gelirseniz uzak durun. Bedeninizde açık bir yara varsa ziyan verebilir. Bu yaz Akdeniz plajlarında görülme mümkünlüğü çok yüksek. Bu vesileyle vatandaşlarımızı uyarmış olalım.
“Denizlerimizde balıkların uzunluğu eskiye nazaran hayli küçüldü”
Kartal, balıkçılık dalının yeni yıldan beklentilerini de anlattı.
Bu aylarda en çok hamsinin tezgahlarda yer alması gerektiğini aktaran Kartal,
Ancak eylül ayında Marmara’da hamsi avcılığı başlayınca kış için çok balık kalmadı. Denizlerimizde balıkların uzunluğu eskiye nazaran hayli küçüldü. Şu an tezgahlarda olan istavritin de uzunluğu olağanın altında kalıyor. O yüzden geçen yıl balıkçılık dalı açısından güzel bir dönem geçirmedik. Balık fiyatları da hayli yüksek seyrediyor.
diye konuştu.
Sektör açısından 2023’ün en makûs yıllardan biri olduğunun altını çizen Kartal, palamut, lüfer ile çinekopun istendiği kadar olmadığını söyledi.
“Balık üreme oranları düştü, uzunlukları uzamıyor”
Kartal, bir daha bu türlü bir dönem yaşamak istemediklerini kaydederek,
Hava şartları balıkçılığı olumsuz etkiliyor. Evvelce havanın çok soğuk olması sorun olurken artık kışların sıcak geçmesi sorun oluyor. İklim değişikliği karada tarımı olumsuz etkilediği üzere denizde de balıkçılığı olumsuz etkiliyor. Balık üreme oranları düştü, uzunlukları uzamıyor. Karadeniz’de 26 derece sıcaklık görmeye başladık.
ifadelerini kullandı.
Bu yıl İstanbullunun balık yerine daha çok tavuk yemeye mecbur kalacağına işaret eden Kartal, şöyle devam etti:
Hamsi yeme talihleri az da olsa var ancak hamsi fiyatları da 120 lira civarında. İstanbul’un lüferi biraz yüzünü gösterdi lakin kayda kıymet bir ölçüde değil. Bu yıl lüferden beklentimiz daha fazlaydı. Bu nedenle balıkçılık kesiminin geleceği için başta devlete, biz balıkçılara ve vatandaşa vazife düşüyor. En kısa vakitte kesimin meselelerine ait daha radikal kararlar almamız, sürdürülebilirlik için adımlarımızı süratle atmamız lazım. Kaybettiğimiz her an aleyhimize işliyor.
“Pazarda ve markette küçük balıkları almayın”
Kartal, her balığa en az bir sefer yumurtlama hakkı verilmesi gerektiğine vurgu yaptı.
Bunun vatandaşın daha ucuza ve bol balık yemesi için değerli olduğuna dikkati çeken Kartal,
Denizleri de kirliliğe karşı korumak gerekiyor. Balıkçıklar çok avlanmadan kaçınmalı ve balık uzunluklarına dikkat etmeli. Yasa dışı ve kaçak avcılık balıkçılığın önündeki en büyük sıkıntılardan biri.
şeklinde konuştu.
Tüketicilere de davette bulunan Kartal, “Pazarda ve markette küçük balıkları almayın. Bu formda balıkçılık bölümünü de korumuş olursunuz.” dedi.
“Zehirli balon balığının karaya bile çıkarılması yasak”
Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cengiz Deval ise balon balıklarının 200’e yakın tipinin olduğunu, bunların bir kısmının tatlı bir kısmının ise tuzlu suda yaşadığını söyledi.
Balon balıklarının zehirli olmayan tiplerinin de olduğunu fakat zehirlilerin çok büyük tehlike arz ettiğini aktaran Deval,
Bizim sularımızda 8 farklı balon balığı çeşidi var ve Süveyş Kanalı’ndan geliyor. Bunların 4 tanesi zehirli, öteki 4’ünde zehir bulunmuyor. Zehirli çeşitlerde, zehir balığın yalnızca bir organında değil, kanat, kas, sindirim sistemi ve deri altlarında bile var. O yüzden ‘Balığı çok uygun temizlerim, ondan sonra yerim’ üzere bir yanılgı yapılmamalı. Bu nedenle Bakanlık, balon balığının yakalanıp karaya bile çıkarılmasını yasakladı.
ifadesini kullandı.
Prof. Dr. Deval, bu balıkların en zehirli cinsler ortasında önde geldiğini ve Akdeniz çanağında 11 balon balığı tipi bulunduğunu belirtti.
Türkiye’de suların giderek ısınmasının balon balığının adaptasyonunu kolaylaştırdığını vurgulayan Deval, şunları kaydetti:
Süveyş Kanalı’ndan giren bu balıklar evvel Hatay ve Mersin’de görüldü. Daha sonra Antalya ve Ege Denizi’ne geçti. Artık Marmara ve Karadeniz’e yanlışsız ilerliyor. Çok avcılık nedeniyle öteki balık çeşitlerini azalttık ve ortamda yalnızca bu zehirli balıklar kalmaya başladı. Zehirli balon balıkları başka balık cinslerini yiyor, keskin bir diş yapıları var. Çok fazla ürüyorlar. 1 kiloluk erişkin balon balığının 1 milyon yumurta bıraktığı kestirim ediliyor. Yendiği vakit balığın zehri çabucak kendini gösteriyor. Evvel insanın lisanı kuruyor, nefes darlığı, mide bulantısı başlıyor. Müdahale edilemezse yarım saat içinde mevte neden olabiliyor. Bu nedenle katiyetle yenmemesi gerekiyor.
