Obezite son derece karmaşıktır. Daha kolay olsaydı, “her vakit diyette olmamıza” karşın yaygınlığı her yıl artmazdı. Çok yağ birikimi, genetik ve hayat stili üzere birçok karmaşık faktörün karışımı nedeniyle ortaya çıkar. İşte bu yüzden idman yapmayan ve günde iki saat spor yapan sizden daha güçlü beşerler var ya da sizin iki katı kadar yediği halde kilo almayan beşerler var, zira “her şey sizi şişmanlatıyor . ” ” Kilo alımı, harcadığımızdan daha fazla kalori tüketmek manasına gelse de, bu azalmanın aşağıda göreceğimiz birçok nüansı vardır.
Genetik faktörler: denetim edemediğimiz şeyler
Genetik yatkınlık neredeyse her şeydir
Bizden üç kat fazla yiyen ancak kilo almayan o insanı hepimiz tanıyoruz. Genetik faktörler, ikizlerde BMI’daki ferdî varyasyonun neredeyse %80’ini açıklamaktadır ; yani, “kötü genoma” sahipseniz , yemeyi bırakmayan ve “iyi genoma” sahip olan bireye nazaran daha kolay kilo alırsınız .
Ancak genetiğin yeterli ya da makûs olduğu açık durumlarda her vakit “genler silahı yükler ve hayat usulümüz tetiği çeker ” sözünü kullanırım . Şayet kıskanılacak bir genetiğimiz varsa, beslenmemizde daha gevşek olabiliriz, lakin ülkü olan her vakit sağlıklı yiyecekler yemektir.
Genetiğimiz daha berbatsa kendimize biraz daha dikkat etmemiz gerekecek. Bu, her bireyin en yatkın olduğu şeye daha fazla dikkat etmesi gerektiği manasına gelir . Unutmayın, “silahı genler yükler ve ömür üslubumuz tetiği çeker.”
Genetik konusunda hiçbir şey yapamayız, varsayılan olarak ondan geliyoruz.
Her ne kadar bu azınlığa kıskançlıkla baksak da, zira onlar aslında yalnızca ayrıcalıklı genetiğe sahip şanslı bir azınlıktır .
Annemizin beslenmesi de beden kompozisyonumuzu etkiledi fakat yalnızca kısmen, artık bayanı suçlamayın. Anne beslenmesinin “tutumlu genlere” sahip olup olmayacağımızı nasıl belirlediğinin en açık örneği, savaşlar ve kıtlık periyotlarında doğan çocuklara ait datalardır.
Farklı araştırmalar, annenin hamilelik sırasında savaş nedeniyle yahut rastgele bir nedenle açlık periyotları geçirmesi durumunda çocuğun obez olmaya genetik yatkınlığının olduğunu kanıtlamıştır . Bunun nedeni, genel manada, oluştuğunda yiyeceğin az olduğunu fark etmesi ve buna nazaran hazırlık yapmasıdır.
Gerçeğin farklı olduğunu ve yiyecek eksikliğinin olmadığını anladığınızda, bedeniniz çok az güç harcayacak biçimde tasarlanmış olduğundan fazla kaloriler yağ olarak birikir .
Daha fazla yahut daha az kilo almanıza neden olan ilaç yahut özel bir tıbbi durum
İştahı artırabilen, metabolizmayı azaltabilen ve bedenin yağları oksitleme yahut biriktirme yeteneğini değiştirebilen, farmakolojik tedavi gerektiren tıbbi durumlar vardır . Bu çeşit ilaçlar kişinin az yiyip çok kilo almasına yahut çok yiyip az kilo almasına neden olur.
Ayrıca az yiyip kilo almamıza (hipotiroidizm) ya da çok yiyip kilo vermemize (hipertiroidizm) neden olan bilinen tiroid bozuklukları üzere tıbbi durumlar da vardır . Bu şartlar birebir vakitte neden birtakım insanların kilo almaya eğilimli olduğunu, kimilerinin ise olmadığını da açıklamaktadır.
Çevresel faktörler: neyi denetim edebiliriz
Kalori denklemi kilo alıp almadığımızı belirleyen şeydir.
Hiç kimse, şayet daima yanlarında değilse , bir diğerinin haftanın yedi günü, günün 24 saati ne yediğini nitekim bilemez. Her görüşümüzde bizim üç katımız kadar yemek yiyen bir arkadaşımız olabilir ancak o, hiçbir şey yemeden 24 saat aralıklı oruç tutmaktan geliyor.
Haftanın sonunda aslında kilo alıp almadığımızı belirleyecek olan, yediğimiz ve harcadığımız kalorilerin hesaplanmasıdır . Yediğimizden daha fazla kalori harcarsak kilo veririz; Harcadığımızdan daha fazla kalori tüketirsek kilo alırız.
Metabolizma birçok şeyi açıklıyor
Kalori denklemindeki sorun, kişinin giderek daha az yemek yemesi nedeniyle metabolizmasının çok düşük olması durumunda ortaya çıkar . Kıtlık evrelerinde dünyaya gelen çocuklarda gördüğümüz üzere, bedenimiz ona verdiğimiz yiyeceğe ahenk sağlar.
Az yersek bedenimiz az harcamaya adapte olur . Bu, bir noktada “yediğimiz her şeyin bizi şişmanlattığı” ve bunun öteki birinin başına gelmeyeceği gerçeğini ortaya çıkaracaktır . Bunu önlemek için günlük hayatınızda kısıtlayıcı diyetlerden ve çok az kalorili beslenmekten her ne kıymetine olursa olsun uzak durmalısınız.
Stres, uyku ve fizikî egzersiz
Ne kadar çok gerilim yaşarsanız, o kadar makus uyursunuz ve ne kadar az hareket ederseniz, metabolizmanız o kadar kötüleşir ve o kadar az yemek yiyebilirsiniz . Tam karşıtını yaparsanız, âlâ bir gerilim denetimi, günde sekiz saat uyku ve idman yaparsanız, metabolizmanız çok daha yeterli çalışacak ve daha fazla yemek yiyebileceksiniz.
Öyle de olsa kıymetli olan her vakit kalori denklemi olacaktır lakin bu denklem genetik faktörlere ve çevresel faktörlere bağlı olacaktır . Kilo alma yahut kiloyu müdafaa eğilimimiz evvelden belirlenmemiştir lakin büsbütün denetimimiz altında da değildir.
