Alper Gezeravcı, ISS’de Hacettepe Üniversitesi’nin “Uzay Misyonuna Katılan Bireylerde Radyasyona Maruz Kalmanın Kanser İçin Öncül Lezyonlar Olan Periferik Kandaki Miyeloid-Kökenli Baskılayıcı Hücrelere Tesirinin İncelenmesi” deneyini yapacak. Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güneş Esendağlı’nın sorumlusu ve proje yöneticisi olduğu deneyle, astronotların maruz kalacağı; seyahat, uzay şartları ve kozmik radyasyon hasarının immünolojik olarak “Miyeloid-Kökenli Baskılayıcı Hücre” seviyesinde ölçülmesi ve kıymetlendirilmesi amaçlanıyor. Deneyle, astronotların atmosferin hami tesiri olmadan uzayda maruz kaldığı gerilim ve radyasyon hasarına bağlı olarak, “miyeloid” kökenli hücrelere yönelik mümkün değişiklikleri denetlenecek ve uzay ortamının mümkün tesirleri sebebiyle astronotların kanser riskleri tespit edilecek.
Proje takımında Prof. Dr. Esendağlı’nın yanı sıra; Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Anabilim Kolu’ndan Dr. Ece Tavukçuoğlu, Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerim Bora Yılmaz, Etlik Kent Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği’nden Doç. Dr. Erhan İnanç ve Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Anabilim Kolundan Uzman Biyolog Hamdullah Yanık bulunuyor.
‘ELDE EDECEĞİMİZ DATALAR BİLİME KATKI SAĞLAYACAK’
Prof. Dr. Esendağlı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Uzay Enstitüsü’nün Türk Uzay Misyonu’nun planlanmasıyla birlikte ISS’de gerçekleştirilecek deneyler için bir davette bulunduğunu ve bunun üzerine projelerini oluşturduklarını belirterek, “Bağışıklık sistemiyle ilgileniyoruz. Bilhassa bağışıklık sisteminin “miyeloid hücreler” dediğimiz kümesine odaklanıyoruz. Sorduğumuz soru; tüm bu uzay seyahati; hazırlık periyodu, seyahat sırasında yaşanan yer çekim gerilimi, devamında atmosferik basınç kaybı, yer çekimsiz ortam, kozmik radyasyon, ultraviyole ışınları üzere pek çok gerilim maruziyeti oluyor. Bu maruziyet de bağışıklık sistemini nasıl etkiliyor? Miyeloid hücreler kemik iliğinden çıkıyorlar, bu hücre kümesinin 6 saat 8 saat üzere bir müddette yenilenme özelliği var. 14 günlük süreçte kemik iliği pek çok kere kendisini yenileyecektir. Bu hücre kümesinin gerilime cevap olarak artması ya da azalması üzere bir sorumuz var. Bu soru dünyada birinci sefer soruluyor. Elde edeceğimiz datalar bilime katkı sağlayacak” dedi.
‘BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN NASIL BİR KARAKTERE BÜRÜNDÜĞÜNÜ ÖĞRENECEĞİZ’
Miyeloid hücrelerin sağlıklı bireylerde de bulunduğunu ve uzun periyodik kanser ve enfeksiyon durumlarında arttıklarını, yaralanmalarda bağışıklık sisteminin dokulara ziyan vermeden çalışmasını sağladıklarını aktaran Prof. Dr. Esendağlı, öte yandan miyeloid hücrelerin mümkün bir kanser durumunda şahsa negatif tesir ettiğini söyledi. Esendağlı, “Tüm bu uçuş geriliminde bu hücreleri bulursak temel soracağımız soru; bu hücreler çıkıyor mu, çıkıyorsa hangi kümeleri çıkıyor, baskılama işlevi gösteriyorlar mı? İmmün sistemini aktive edip, astronotun bağışıklık sistemini negatif mi etkiliyor, bunların işlevi nedir? Uzay seyahatinde kimi enfeksiyonlara yatkınlığa mı sebep oluyor yoksa doku hasarını mı gidermeye çalışıyor onu öğreneceğiz. Aslında bağışıklık sistemi uzay seyahati sırasında nasıl bir karaktere bürünüyor onu öğreneceğiz” diye konuştu.
‘KANSERLE BAĞLI KARŞILIKLARIMIZ OLACAK’
Radyasyon, ultraviyole ışınları üzere etkenlerin kansere sebebiyet verdiğini anımsatan Prof. Dr. Esendağlı, “Tabii 14 gün üzere kısa bir süreçte bunların kanser yapma mümkünlüğü yok ancak üstte maruz kalınan radyasyon oranı çok daha fazla. Pek çok faktörü bir ortaya getirdiğimizde ISS’de artan bir kanser risk varsa, bu bağışıklık sistemi açısından nasıl algılanıyor, bu bir risk mi? Bağışıklık sistemi kanserle savaşamayacak bir noktaya mı geliyor? Yoksa tam aykırısı tedbir mi alıyor bunu öğreneceğiz. Kanserle ilişkilendirilebilecek yanıtlarımız olacak” dedi.
Gezeravcı’dan seyahat öncesinde ve ISS’ye vardıktan sonra kan örnekleri alındığını lisana getiren Prof. Dr. Esendağlı, eş vakitli olarak ISS’de astronotların daima sıhhat kontrollerinden geçtiklerini ve maruz kalınan basınç, radyasyon düzeyi üzere bilgilerin kendilerine geldikten sonra tüm parametrelerin birleştirilmesiyle maruz kalınan galaktik ortamın bağışıklık sistemindeki değişikliklerinin öğrenilebileceğini söyledi. Esendağlı ayrıyeten uzun vadeli uzay misyonlarında astronotlarda geçmişte kardiyovasküler rahatsızlıklar ve eklem ya da kas problemlerin raporlandığını kaydetti. (DHA)
FOTOĞRAFLI
