20 Aralık 2021 tarihi prestijiyle kamuoyu ile paylaşılan ve bir gün sonrasında hayata geçirilen Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) sistemi, birinci kademede “Liralaşma” olarak kamuoyuna taktim edilmiş ve dolar/TL paritesinde sert bir düşüş yaşanmasına neden olmuştu.
Aradan geçen 2 yılda KKM’nin Türkiye iktisadının başına adeta bela olması, 28 Mayıs sonrasında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığına atanan Hafize Gaye Erkan ve grubunu harekete geçirirken, faiz artırımları ile destenen para siyasetinin kıymetli bir ayağını da KKM’ye yönelik tasfiye süreci oluşturdu.
Peş peşe 13. hafta azalış gösteren Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarında bulunan toplam para, Eylül ayından bu yana 700 milyar liranın üzerinde azalırken, TCMB, son haftalarda düşüş eğiliminde yaşanan azalmanın önüne geçebilmek için yeni bir kısıtlama kararı aldı.
BANKALARIN KKM BAKİYESİNİ TL HİSSESİ OLARAK GÖSTERMESİNE SON VERİLDİ
Ysaz aylarında alınan Resmi Gazete kararları ile KKM’de bankaların elini kolunu sağlayan TCMB, mecburî karşılık atakları ile piyasalardan milyarlarca lira likidite çekilmesine neden olmuştu.
25 Eylül tarihi prestijiyle bankaların elini rahatlatmak için, TL dönüşümlü KKM hesaplarına verilecek taban faiz zorunluluğuna son veren TCMB, bankaların dönüşüm hissesi amaçlarında dikkat çeken bir değişiklik kararı aldı.
İlk iki senede bankalar, TL dönüşüm hissesi amaçlarını tutturabilmek için KKM müşterilerine bol teşvikler sunarken, Kur Muhafazalı Mevduat hesaplarında bulunan paranın ‘Türk lirası’ olarak hesaplamaya dahil edilmesi nedeniyle, yan yollara saparak TCMB’ye ceza ödemekten kurtulabiliyordu.
KKM’DEKİ PARA ARTIK TÜRK LİRASI SAYILMAYACAK
Buna rağmen alınan son değişikliklerle birlikte KKM’de bulunan mevduat, bankaların TL dönüşüm gayelerine dahil edilemeyecek. Bu durum, TCMB tarafından gösterilen amaç TL dönüşüm hissesinin yakalanmasında yeni bir zorluk çıkarırken, kendilerine verilen maksat oranı yakalayamayan bankalar ise TCMB’ye yüklü ölçüde komite ödemesi gerçekleştirmek zorunda kalacak.
CEZA YEMEMEK İÇİN REKOR MEVDUAT FAİZİ SUNULUYOR
Bu durumdan kaçınabilmek ve TCMB’ye rekor düzeyde ceza ödemek istemeyen bankalar, bilhassa dövizden dönüşümlü KKM hesapları bulunan müşterilerine rekor düzeyde TL mevduat faizi önererek, KKM’den çıkışlarını sağlamaya çalışıyor.
Son faiz artışıyla birlikte yüzde 52 düzeylerine yükselen TL mevduatına karşılık birçok özel banka, KKM’de 1 milyon TL ve üzerinde bakiye bulunan müşterilerine TL’ye geçmeleri halinde yüzde 60 düzeylerini aşan mevduat faizi sunuyor.
KKM’den çıkış yapıp Türk lirasına dönecek müşteriler aracılığıyla TL dönüşüm hissesi gayelerini yakalamayı amaçlayan bankaların sunduğu cazip teklif, birçok KKM müşterisinin 2024 yılı prestijiyle havuzdan çıkışına yol açabilir.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçtiğimiz hafta Meclis’te yaptığı konuşmada kelam konusu duruma işaret ederek, KKM’deki çıkışları hızlandırabilecek yeni adımların atılabileceğini duyurmuştu.
KUR MUHAFAZALI MEVDUAT HESAPLARINA VERGİ STOPAJI GELEBİLİR
Şimşek’in açıklamalarının akabinde ekonomistler tarafından bir argüman da KKM’yi tasfiye edebilmek için uygulamaya stopaj sürecinin getirebileceği oldu. Döviz tevdiat hesaplarının yanı sıra, KKM’den elde edilen gelir için hiçbir vergi ödeme mecburiliği bulunmaması, binlerce özel şirketin birikimini Kur Muhafazalı Mevduat hespalarında saklamasına neden oluyor.
Uygulamanın cazibesini düşürecek değişikliklere gidilmesi ve vade sonunda KKM’de elde edilen gelirden stopaj vergisi alınması, KKM’den çıkışların hızlanmasına neden olabilir.
