Bu nasıl oldu, diye merak edebilirsiniz. Öncelikle bu adam hakkında biraz bilgi verelim. Amatör yıldız gözlemcileri ortasında bile Shoemaker ismi muhtemelen bir şeyler çağrıştıracaktır. O ve eşi Carolyn, David Levy ile birlikte 1994 yılında Jüpiter gezegenine çarpan kuyruklu yıldızı keşfettiler (kuyruklu yıldıza daha sonra onların onuruna Shoemaker-Levy ismi verildi).
Bu, o vakitler dikkate paha bir muvaffakiyet olarak kabul edildi, zira bu, insan gözlemcilerin birinci defa bir gezegen çarpışmasını birinci elden görebilmesiydi. Kaza basında sansasyon yarattı. Aslında bu durum, kimi ‘mültecilerin’ kendilerini dünyada bulmaları ihtimaline karşı, küçük bir Wyoming kasabasının gezegenler ortası bir iniş alanı kurmasına bile yol açtı.
Şanlı mesleği boyunca Shoemaker, temel disiplini olan jeolojiyi daha astronomik uygulamalarla birleştirdi ve böylelikle gezegen bilimi alanının yaratılmasına katkıda bulundu. Dünyadaki birçok krateri araştırdı ve 1960’ların başında ABD Jeolojik Araştırmaları bünyesinde Astrojeoloji Araştırma Programını kurdu. Birebir vakitte Apollo misyonu için birkaç astronotun eğitiminde de yer aldı ve bu bireylerin arazi açısından ay yüzeyinde neyi görmeyi bekleyebileceklerine odaklandı.
Ancak 18 Temmuz 1997’de Shoemaker, bir meteor kraterini araştırmak için Avustralya’ya gittiği sırada bir otomobil kazasında hayatını kaybedince sonuncu sonuyla karşılaştı. Tekrar de, vefatta bile seyahati devam edecekti.
Daha sonra, uzaya gömme süreçlerini muvaffakiyetle gerçekleştiren birinci ve tek şirket olan Celestis ortaya çıktı. Celestis CEO’su ve kurucu ortağı Charles Chafer, şirketin birinci lansmanını Nisan 1997’de yaptığını belirtiyor. “’Kurucunun Uçuşu’ dediğimiz uçuşta 24 kişiyi uçurduk. Timothy Leary ve Yeniden Roddenberry üzere tanınmış şahıslar. Ayrıyeten Gerard K. O’Neill üzere birtakım uzay meraklıları da var ancak çoğunlukla olağan beşerler.” Şirket, mevcut uzay fırlatmalarında fazladan yer elde ederek ve yakılmış kalıntıları ikincil bir yük olarak fırlatarak çalışıyor; Chafer’in “araba paylaşımı” olarak isimlendirdiği bir süreç.
Yani, temel olarak, bir roket havalanmaya ayarlandığında ve fazladan bir alan kaldığında Celestis, bu alanı kalıntılarla doldurarak bundan yararlanacak. Genel olarak, yararlı yükün bağlı olduğu ekipman eninde sonunda gezegenin yörüngesine girecek. “Yükümüz, ister bir uzay aracı, ister kullanılmış bir roket etabı olsun, her vakit bir şeye bağlıdır.
Yörüngesel ömürlerinin sonunda tekrar girişte büsbütün yanacak kadar küçük olan şeyler” diye açıklıyor Chafer. “Bir çeşit külden küle dönüşme anı.” Lakin Shoemaker’ın durumunda işler biraz farklıydı.
Dr. Shoemaker’ın yakın çalışma arkadaşlarından Carolyn Porco, astronot olmayı arzulayan fakat tıbbi nedenlerden ötürü notu alamayan merhum bilim adamını Ay’a gönderme gayretlerini başlattı. Neyse ki NASA, Shoemaker’ın küllerini oraya göndererek ona hürmet duruşunda bulunma fikrinden de yararlandı ve Celestis ile temasa geçti.
NASA’dan bir temsilci, Chafer’e, Celestis’in bilim adamının kalıntılarından kimilerini ay yüzeyine göndermenin bir yolunu bulmak için güçlerini birleştirip birleştiremeyeceğini sordu, zira NASA daha evvel buna benzeri bir şey yapmamıştı (uzay mezarları düzenlemek).
Chafer doğal olarak ilgilenmişti fakat bu gibisi görülmemiş uzay cenaze merasiminin gelecekte dünya dışı anıtlar için bir standart oluşturacağından emin olmak istiyordu. Bunun üzerine hizmetin Celestis’ten satın alındığına dair bir kontrat istedi. Chafer, “Artık neredeyse hiçbir fiyat talep etmedik” diye anlatıyor. “Sanırım Arizona’ya gönderdiğimiz kapsülün fiyatını onlardan aldık.” (Ona nazaran kapsülün fiyatı 600 dolar civarındaydı.)
6 Ocak 1998’de NASA’nın Keşif Programı kapsamında seçtiği üçüncü misyon olan Ay Arayıcısı havalandı. Buz aramak için Ay’ın güney kutbuna yanlışsız yola çıktı; tıpkı vakitte Dr. Shoemaker’ın küllerinden de bir ölçü taşıyordu. Dr. Porco tarafından kurulan bir anma web sitesine nazaran, kalıntıları Celestis tarafından sağlanan bir polikarbonat kapsüle yerleştirildi.
Bir kesim pirinç folyoya sarılmıştı ve üzerine şu detaylar kazınmıştı: Hale-Bopp kuyruklu yıldızının bir manzarasının üzerinde Shoemaker’ın ismi ve ömür tarihleri; Meteor Kraterinin (Arizona) bir imajı; Romeo ve Juliet’ten bir alıntı.
Görev, 31 Temmuz 1999’da, NASA’nın, Shoemaker’ın kalıntıları hala gemideyken, aracı kasıtlı olarak ay yüzeyinde parçalamasıyla resmen sona erdi; bu, bilim adamını dünya dışında dinlenmeye bırakılan birinci ve tek insan haline getirdi. Celestis’in toplam 15 misyonu gerçekleştirmesi on yıllar aldı (görevlerin tümü yörüngeye ulaşamadı).
Şirketin resmi olarak Luna 1 olarak isimlendirdiği Shoemaker’ın küllerini taşıma vazifesi, insan kalıntılarını farklı bir gök cismine indirmek için bilinen tek operasyon olmaya devam ediyor. Chafer’a nazaran bu, şirketin sonuncusu olmayacak.
Uzay anıtlarının önündeki en büyük pürüz, fazladan yük taşımaya yetecek kadar alana sahip bir roket bulmaktır, lakin Blue Origin (Jeff Bezos) ve SpaceX (Elon Musk) üzere bağımsız programların ortaya çıkmasıyla, ikincil yükleri fırlatma talihi arttı — Bu da ticari uzay seyahati hayranları ve sevdiklerinin kalıntılarını kozmosa göndermek isteyenler için güzel bir haber.
Sonuç olarak, yakın vakitte misal hizmetler sunan birçok rakip ortaya çıktı, lakin Celestis şu ana kadar uzaya cenaze merasimi gerçekleştirebilen tek şirket oldu. Chafer rekabetten rahatsız olmadığı konusunda ısrar ediyor. “Rekabet olmasaydı pazar konusunda endişelenirdim” diyor. Ayrıyeten pazarın şimdiden daha yavuz bir biçim almaya başladığını ve kendi tabiriyle “inekler, yeni çağcılar, maceracılar ve şimdiye kadarki en büyük uğurlamayı isteyen insanların” dikkatini çektiğini düşünüyor.
Aslına bakılırsa, bir ay cenazesi için zati planlanmış misyonlar var ve birtakım kalıntıları derin uzaya göndermeye çalışacak bir öbür vazife daha var. Şayet işler planlandığı üzere giderse, Eugene Shoemaker’ın yakında bir arkadaşı olacak üzere görünüyor.
