Türkiye köşe müellifi İsa Karakaş köşe yazısında “Asgari fiyatta kritik 17 bin-18 bin bandı” başlıklı yazı kaleme aldı. Karakaş’ın yazısının tamamı şu formda:
Yeni yılda geçerli olacak minimum fiyatın belirlenmesi için Minimum Fiyat Tespit Kurulu birinci toplantısını bugün gerçekleştiriyor. Ardından ay içinde yapılacak toplantılar sonucunda en geç 31.12.2023 günü açıklanması gerekmektedir.
Asgari Fiyat Tespit Komitenin toplanması için, en az 10 üyenin iştiraki kâfidir. Komitenin oy birliği ile karar almasına gerek bulunmamaktadır. Oylarının çoğunluğu ile karar verebilmektedir.
Yedi milyonu aşkın emekçiyi direkt doğruya alakadar etmektedir. Yakın fiyat alanları da hesaba katınca toplamda 12 milyona yakın emekçiyi ilgilendirmektedir. Hâl bu türlü olunca milyonların gözü pürdikkat açıklanacak yeni taban fiyat sayısında.
Geçen sene tekrar bu vakitlerde okuyucularımızın meraklarını gidermek için somut bilgiler ve evvelki yıllara ilişkin istatistiksel tahlillere dayanarak hesapladığımız mümkün taban fiyat, küsurat hariç motamot açıklanmıştır. Dileyen okuyucularımız evvelki yazılarımızda görebilir.
Peki 1 Ocak 2024 tarihinde minimum fiyat ne kadar olabilir? Gelin yeniden somut bilgilere dayanarak matematiksel olarak tahlil edelim.
TEK TABAN FİYAT, SEÇİM VE YENİ İKTİSAT PROGRAMI FAKTÖRLERİ
İlgili mevzuata nazaran taban fiyatın en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenmesi gerekmektedir. Fakat daha fazla belirlenmesine yönelik bir sınırlama konulmamıştır. 2022 yılında tekrar enflasyon sayılarının artmasına bağlı olarak minimum fiyat iki kere güncellenmiştir. 2023 yılında da iki defa belirlenmiştir.
Hükûmet kanadından yapılan açıklamalara bakıldığında yeni iktisat programında yer alan başta enflasyonun düşürülmesi ve öbür ekonomik gidişata nazaran yeni yılda geçerli olacak taban fiyatın belirlendikten sonra artık temmuz ayında ya da yıl içinde rastgele bir ayda ikinci bir sefer taban fiyat belirlenmeyeceği kamuoyuna açıklanmıştır.
ENFLASYON VE BÜYÜME RAKAMLARI
2024 yılında enflasyonda kıymetli bir düşüş olacağı varsayımından hareketle yalnızca bir kere belirleneceği hükûmet tarafından şimdiden açıklanmıştır. Taban Fiyat Tespit Kurulu, fiyatı belirlerken;
> Ülkenin içinde bulunduğu toplumsal ve ekonomik durumu,
> Ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini,
> Fiilen ödenmekte olan fiyatların genel durumunu ve geçim kaidelerinin yanı sıra enflasyonun seyri, iktisadın büyümesi işçiler ile sermayenin bu büyümeden aldığı paylar üzere birden çok ögesi göz önünde bulundurmaktadır.
Diğer yandan minimum fiyat belirlenirken göz önünde bulundurulacak enflasyon farkı bugün prestijiyle 5 aylık gerçekleşen kasım ayı dâhil %33,66 olarak gerçekleşmiştir. Buna nazaran aralık ayı hariç yalnızca gerçekleşen bu oranlar dikkate alındığında komite bile olmasa bugün prestijiyle taban fiyat 15 bin 250 TL’dir. Aralık enflasyonu da dikkate alındığında 6 aylık enflasyon farkının OVP ve Merkez Bankası amaçlarına nazaran %38 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Tekrar geçen yıl baz tesiriyle 6 aylık enflasyon %15,40 olarak gerçekleşmiştir. Buna rağmen hükûmet bu oranın %39,26 üzerinde refah hissesi vererek yüksek minimum fiyat sayısı (%54,66) açıklamıştır. Bu sene de büyüme sayılarının %4,5-%5 olması beklenmektedir. Fakat ekonomiyi dizginlemeyi hedeflen OVP gayelerine bakıldığında bu sene bu kadar yüksek refah hissesi verilmesinin mümkün olmadığını söyleyebiliriz. Fakat önümüzde lokal seçimler, büyümeden alınan hisselerin gitgide ücretliler aleyhine bozulması, satın alma gücünün düşmesi ve taban fiyatın yıl içinde artırılmayacak olması göz önünde bulundurulduğunda en az %12-%23 oranında refah hissesi verilmesi iddia edilmektedir. Bu bağlamda net minimum fiyatın 17 bin ila 18 bin bandında açıklanması güçlü ihtimaller olarak görünmektedir. Bu bağlamda taban fiyatın brüt 20.000 TL olmasını öngörmekteyim. Buna nazaran aşağıdaki tabloda yaptığımız hesaplamada;
Asgari fiyatın yeniden vergilerden muaf olacağı da göz önünde bulundurulduğunda net olarak 17 bin TL civarında gerçekleşmesini beklemekteyiz.
Azami öngörümüz ise 18 bin TL bandında olacağı istikametindedir. Üstte yer verdiğimiz tablodaki hesaplamada %20,5 olan patron SGK uzun vadeli sigorta kolları priminden %5 oranındaki SGK teşviki düşürülerek hesaplama yapmıştır. Hasebiyle kaçak ya da düzmece sigortalı çalıştıran yahut SGK prim borcunu ödemeyen patronların maliyeti %5 daha fazla olacaktır. Buna nazaran yapacağımız hesaplamada minimum fiyatın patrona maliyeti aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere 11.750 TL olarak hesaplanacaktır.”
patronlardunyasi.com
