Ocak ayı enflasyon varsayımını yazan Ekonomim muharriri Alaattin Aktaş, “Ocak ayı enflasyonu çift haneyi zorlayacak. Yüzde 8’in altında bir oran hiç mi hiç mümkün görünmüyor” dedi. Aktaş, enflasyonun seviyesini tayin eden en temel iki etkenin döviz kuru ve akaryakıt fiyatları olduğuna dikkat çekti.
Aktaş, yazısında şu tabirlere yer verdi:
“Ocak ayına o denli bir artırım furyasıyla başladık ki, daha ayın üçte biri sona erdiğinde gidişatın çok üzücü olacağının güçlü işaretleri alınır olmuştu. Bu işaretleri göz önünde bulundurarak 11 Ocak’taki yazımın başlığını ‘Ocak ayı enflasyonunda çift hane endişesi’ diye atmıştım. Mevzuya ikinci sefer 22 Ocak’ta değindim ve bu sefer ayın ikinci yarısında giderek hızlanan artırımlardan ötürü enflasyondaki ‘sarkan etkisi’ ile şubat ayında da yüksek bir oran geleceğine vurgu yaptım.
OCAK AYI ENFLASYONU ÇİFT HANEYİ ZORLAYACAK
Artık ocak ayını tamamladık ve durum çok daha net olarak ortaya çıktı.
Daha evvel lisana getirdiğimden çok farklı bir görünüm yok. Ocak ayı enflasyonu çift haneyi zorlayacak. Yüzde 8’in altında bir oran hiç mi hiç mümkün görünmüyor. Makul sayılabilecek oran ise yüzde 8-10 ortasında.
Enflasyonun seviyesini tayin eden en temel iki etken döviz kuru ve akaryakıt fiyatları. Bu iki etkende nasıl bir gerçekleşme oldu, bakalım…
DOLARDAKİ AYLIK ARTIŞ YÜZDE 3.4
Doların ocak ayı ortalaması 30 lira. Aralıktaki 29.02’lik ortalamaya nazaran yüzde 3.4’lük bir artış var.
Yüzde 3.4’lük artışın ay ortalamasını gösterdiğini bilhassa vurgulamam gerek. Zira ay sonundaki kurlara nazaran alınan değişim enflasyon hesabında yanlışsız bir gösterge olmaz.
Ocaktaki yüzde 3.4, geçen yılın ağustosundan bu yana geçen altı aylık devrin en yüksek aylık artışı. Hasebiyle bu oran hiç de küçümsenecek bir artış değil.
Bu ortada olası bir soruya peşin peşin cevap verelim. Geçen yılın ağustos ayında dolar kuru yüzde 2 artarken TÜFE’deki artış yüzde 9.09’a ulaşmıştı.
Ağustostaki bu süratli fiyat artışı, haziran ve temmuzdaki kur artışlarının sonucuydu. Dolar haziranda yüzde 17, temmuzda yüzde 15 artmış; lakin kurdaki haziran ayı artışı o ay fiyat artışını görece az etkilemiş ve fiyatlara yansıma birer aylık gecikmeyle temmuz ve ağustosta görülmüştü. Fiyat artışı temmuzda yüzde 9.49’a fırlamış, ağustosta ise biraz evvel belirttiğim üzere yüzde 9.09’u bulmuştu. Meğer kur artışının adeta rekor kırdığı hazirandaki fiyat artışı yüzde 3.92 olmuştu.
Geçen yılki oranları da hatırlayalım…
Dolar, geçen yılın ocak ayında yüzde 0.6 artmıştı.
Geçen yıl ocaktaki TÜFE artışı ise yüzde 6.65 olmuştu.
Diğer bütün etkenler bir yana, dövizdeki bu artıştan kaynaklanacak etkenler bile bu yılki fiyat artışının geçen yıldan düşük olmayacağının ispatı niteliğinde.
AKARYAKIT ZAMLARI
Döviz için olduğu üzere akaryakıt için de birebir uyarıyı tekrar etmek gerek. Akaryakıtta da ay sonlarındaki fiyatı dikkate alarak “Aylık artış şu kadar oldu” demek yanlışsız değil. O bir fikir verir olağan ki lakin enflasyon hesabını gün yüklü ay ortalamasına nazaran yapmak gerekir. Yanlışsız hesaplama bu ve TÜİK de hesaplamayı bu yola nazaran yapıyor.
Fiyatlardaki değişime gelince…
Ocak ayında akaryakıt yüzde 8.9, motorin yüzde 8.4, otogaz yüzde 6 artırım gördü.
Akaryakıt artırımları suya atılan taş üzere…
TÜFE’yi, tartılarından ötürü direkt etkiledikleri üzere çabucak hemen tüm fiyatlar için girdi niteliğinde olduklarından ötürü olarak da etkiliyorlar.
Bu yüzden akaryakıta gelen artırımlar ocak ayında büyük bir tesir yapacak.
Hemen geçen yılın ocak ayına da göz atalım…
Geçen yıl ocakta akaryakıta yüzde 8, motorine yüzde 3, otogaza yüzde 0.5 artırım gelmişti.
ULAŞTIRMA VE ÖBÜR HİZMETLER
İstanbul’da kent içi ulaşıma ve Ankara’da taksi fiyatlarına yüksek oranlı artırım yapıldı.
Hizmetlerle ilgili öteki dallar mi; söylemeye bile gerek yok! Kim ne tutturursa etiket koyuyor, artırım yapıyor.
Öyle görünüyor ki ocak ayında en yüksek artırımı da lokanta kümesinde göreceğiz.
Ayrıca ÖTV artışından ötürü alkollü içecekler ve sigaraya da yüklü artırımlar geldiğini unutmayalım.
İşte bütün bunları topladığımız vakit ocak ayı için yüzde 8’den az olmayacak, olamayacak bir fiyat artışı ortaya çıkıyor.
DOLAR VE AKARYAKITTAN ŞUBATA SARKAN ARTIŞLAR
Bugün şimdi 1 Şubat lakin enflasyonda şubat tasasını yaşamaya çoktan başladık. Hani girişte altını ısrarla çizdim ya, döviz ve akaryakıtta ay ortalamasındaki fiyatlara bakmak gerekir, diye… İşte bu teknikten ötürü ocak ayından şubata sarkan önemli artışlar kelam konusu.
Önce geçen yıl şubatta fiyatların yüzde 3.15 arttığını hatırlatalım.
Gelelim artık ocaktan sarkan yüklere…
* Dolar kuru ay sonuna kadar hiç değişmese bile ocak ayı ortalamasına nazaran artış şimdiden yüzde 1 seviyesinde. Şubattaki artış sıfır olmayacağına nazaran, artış çok daha artacak. Dolar, geçen yılın şubatında sadece yüzde 0.35 artmıştı. Münasebetiyle geçen yılki artışa şimdiden fark atılmış durumda.
* Akaryakıta bugünden geçerli 95 kuruş artırım geldi. Buna nazaran, bugünkü fiyat ay sonuna kadar sabit de kalsa akaryakıt ocak ayına nazaran şimdiden yüzde 6 artmış durumda. Akaryakıt geçen yılın şubat ayında yüzde 3.3 artırım görmüştü.
* Motorinde ise geçen yılla kıyaslandığında çok vahim bir durum yaşıyoruz. Motorindeki artırım oranı, şubatta fiyatlar hiç artmasa bile yüzde 5.5 seviyesinde. Geçen yıl şubatta değil fiyat artışı, motorin yüzde 6.4 ucuzlamıştı. Yüzde 6.4 ucuzluktan, yüzde 5.5 artırıma; o da olağan ki şimdilik, bugünkü fiyat ay boyunca sabit kalırsa.
* Otogazda ise bu yılın şubatındaki artırım şimdiden yüzde 1.7 seviyesinde. Fakat geçen yıl şubatta otogaz artırımı yüzde 11.6 ile çok daha yüksekti.”
