Yargıtay, karara bağladığı son karar ile emeklilikte kesintilere yönelik tartışmalara emsal olacak bir adım attı.
Geçtiğimiz günlerde karara bağlanan emeklilikte haciz süreçlerine yönelik uygulamalara nazaran, artık emeklilerin gelir, aylık ve ödenekleri muvafakat alınmadan haczedilemez ve bloke konulamaz hale getirildi. Bankaların emeklilerin maaşlarından kesinti yapması, 2024 yılı prestijiyle mümkün olmayacak. Şayet bu cins kesintiler yapılıyorsa, açılacak dava ile emsal davalara atıfta bulunarak kısa müddette iadeler alınabilecek.
Çekilen kredi, senet ile yapılan taksitli borçlanmalar, vergi borcu ödemeleri başta olmak üzere hacizle karşı karşıya kalan emeklilerden CİMER, Toplumsal Güvenlik Kurumu ve Alo 170’e çok sayıda şikâyet geldi. Toplumsal Sigortalar Kanunu’na nazaran, emeklilerin gelir, aylık ve ödenekleri bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemiyor, bloke konulamıyor.
EMEKLİ AYLIĞI “HACZİ YASAKLANAN GELİR” OLARAK GEÇMEKTE
Haczi yasaklanan gelir, aylık, ödeneğin haczine ait talebin icra müdürünce reddedilmesi gerekiyor. Yüksek Yargı da “yaşam hakkı” olarak değerlendirdiği emekli aylığında bankaların bloke, kesinti yapma hakkı olmadığı tarafında karar verdi.
Sabah’tan Hazal Ateş’in haberine nazaran; Yıllarca çalışıp emekliliğe hak kazananların en kıymetli geçim kaynakları aylıkları olup borçlar, nafaka nedeniyle kesintiler konusu en çok yargıya taşınan bahislerin başında geliyor. 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat sigortası Kanunu’nun 93. Hususu; “Sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sıhhat hizmeti sunucularının genel sıhhat sigortası kararlarının uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, dönem ve temlik edilemez” kararını içeriyor.
Buna nazaran, emekli, dul, yetim aylıkları nafaka borcu dışında haczedilemiyor. Emekli olunan sigorta koluna nazaran bir ayırım bulunmuyor. Haciz için emekli olan kişinin onayı gerekiyor. Lakin, haciz uygulamasında emeklinin ismine kayıtlı aracı, meskeni, toprağı varsa icra gelebiliyor.
DOĞRUDAN BANKA HESABINDAN YAPILAN KESİNTİ ‘KUSUR’ OLARAK TANIMLANACAK
Farklı borçlar nedeniyle emekli aylık hesaplarına icra müdürlüklerince bloke konulması ya da direkt banka hesabından kesinti yapılması kelam konusu alabiliyor. Birtakım bankalar kredi kontratı imzalatarak emekli aylığını teminat gösterip belli ölçü kredi kullandırabiliyor.
Kredi ödemesinde sorun yaşanması halinde banka emekli hesabına yatan paradan kesinti yapıyor. Hukuka alışılmamış bir biçimde yapılan bu kesintiler için dava yoluyla iade sağlanabilir. Yapılan kesintiler istirdat davası (geri isteme) açılarak (bir yıllık hak düşürücü mühlete tabi) geri alınabilir.
Kesintilerin durdurulması için dava açılırken ihtiyati önlem talep edilir. Negatif tespit talebinin de dava dilekçesinde belirtilmesi gerekiyor. Negatif tespit talebinin kabul edilmesiyle banka hesabındaki kesinti kalkar.
Yargıtay Hukuk Genel Konseyi’nin verdiği kararlarda da, negatif tespit ve istirdat davalarıyla tahsil edilen fiyatın iadesi sağlanabildiği üzere, emekli aylığından kesinti de durdurulur.
PRİM BORCU OLANLAR
Mevcut uygulamada emekli aylıklarına nafaka, SGK prim alacakları nedeniyle haciz konulabiliyor. Kanunun 88. Unsuruna nazaran SGK’nın emekliden prim, toplumsal güvenlik takviye primi üzere alacakları varsa emekli aylığı üzerinden haczedilebiliyor. Fakat haczedilecek aylık ölçüsü emekli aylığının dörtte birini geçemiyor.
Emekli vatandaşlar aylıklarındaki kesinti, banka blokesinin kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine de başvurma hakkına sahip bulunuyor. Aylığa haciz uygulanamamakla birlikte emeklinin üzerine kayıtlı araç, konut, arazi varsa bunlar icra edilebilir.
İKİ KESİNTİ BİRDEN YAPILAMAZ
Yüksek yargı, net minimum fiyatın altında kalan emekli aylığından nafaka dışında prim borcu için kesinti yapılmasını kanuna karşıt buldu. Emekli aylığının dörtte biri oranında nafakayla birlikte prim kesintisi yapılması üzerine açılan davada lokal mahkeme vatandaşı haklı buldu.
Yargıtay da, emekli aylığı ile şahıslara ömürlerini sürdürmeleri için garanti sağlandığına, kişinin hayat hakkı olduğuna, bundan vazgeçilemeyeceğine dikkat çekerek kararı onadı.
