Bunlar da tarihteki “köpekperest”ler

Vakanüvis

Tarihin karmaşık dehlizlerinde birbirinden farklı olaylar, olgular, fenomenler bulunuyor. İnsanlığın uzun yürüyüşünde, günümüz anlayışlarıyla, algılarıyla idrak etmekte zorlanacağımız o kadar çok şey var ki.

Bugünlerde toplumun geniş kısımlarında mağduriyete yol açan, küçük bir azınlığın ise adeta hastalıklı bir biçimde savunmasına husus olan köpeklerin, geçmiş asırlarda bir tapım nesnesi olması da bunlardan biri…

Eski Mısır’da bir sürü “köpek tanrı” vardı

Galler merkezli Team Dogs (Takım Köpekleri) ve ABD’de Connecticut’tan Dogster (Köpekçi) yayınları ile World History Encyclopedia’da yer alan bilgilere nazaran; geçmiş bölüm insanları, çabucak her vakit yanı başlarında olan köpeklere, kimi vakit olağanüstü kıymetler de atfetmişlerdi.

Mesela Mısırlılar, birden fazla başlı yaradana tapıyorlardı, bunların en bilineni ise Anubis’ti. Anubis, “mumyacıların hamisi” ve “sırların efendisi”ydi. Anibus’un formu, insan vücuduna oturtulan köpek başıydı.

Cenaze merasimlerinde bir rahip, bu köpeğin maskesiyle ritüeli yönetirdi. Vakitle Anibus’a bir kardeş gelmiş, buna da Wepwawet ismi konulmuştu. Wepwawet, ölülerin öbür dünyaya kolay kolay geçmesi için vazife yapan bir allahtı. Bu iki “köpek tanrı”nın da heykelleri, firavunlar ile başka önde gelen yöneticilerin ölülerini korusunlar diye mezarlara konulurdu.

Bu ortada, kimi güçlü aileler öldükten sonra köpeklerini de mumyalatıyorlardı. Öte yandan; evvel Mısır, sonrasında da antik Yunan’daki inanışa nazaran, avcı ilah Orion’un köpeği de Sirius’tu. Bugün gökbiliminde kullanılan tarifiyle Büyük Köpek Grup Yıldızı’na Sirius denmesi de bu inanıştan kaynaklanmıştı.

Sümerler, şifayı köpekten beklerdi

Antik Sümer halkı ise kendilerine şifa verdiğine inandıkları Ninsun isimli tanrıçanın yardımcılarının da köpekler olduklarını düşünüyorlardı. Halk, Ninsun ismine açılan tapınaklara, sıhhatleri korunsun diye cömert bağışlarda bulunurdu. Tapınak iktisadını yöneten rahipler de küçük bir meblağı, ortalıkta süslenmiş ve rahat bir biçimde dolaşan köpeklere harcar, geri kalanı ise kral ve başka yöneticilerle bölüşmek üzere saklarlardı.

Hastaları köpek ilahlar vasıtasıyla güzelleştirdiklerini tez eden rahipler, hastalara derin bir uyku sağlamak için bitkisel iksirler içirirler, hasta uyandığında da bir dizi düş yorumuna geçerlerdi. Tesadüf yapıtı hayalde köpek görülürse de bunu güzelleşmeye işaret sayarlardı.

Azteklerin psikopat köpek yaradanı Xolotl

Köpekleri kutsal kabul edip ilah ilan etme sapması, Orta Meksika’nın Aztek kültüründe de vardı. İlahlarını zati “korkunç” tahayyül ve tasvir eden Aztekler, ateş, şimşek, canavar ve hastalık rabbi Xolotl’u ise en fecisi olarak düşünüyorlardı. O denli ki, kimi çağdaş devir dinler tarihçisi, bu tanrıyı “psikopat” ya da gibisi sıfatlarla tanımlamıştı.

Bu özelliklerinden ötürü halk, Xolotl’a abartılı ritüellerle tapınırdı. Rahipler ve onların yönlendirdiği ressam ve taş yontucuları Xolotl’u bazen yalnızca köpek, kimi vakit köpek başlı adam biçiminde tasvir ederlerdi. Her şartta ayakları geriye bakardı. Köpek fenomeni toplumda o kadar hakimdi ki, birçok Aztek, mezarına köpek heykeli koymakla yetinmez bir de canlı canlı tazıların konulmasını isterdi. Geçen yüzyılda, bölgede yapılan mezar kazılarında, çok sayıda köpek iskeleti bulunmuştu.

Cehennem köpeği Cerberus

İnsanın fizikî formu yahut ruhsal özelliklerinin tanrı/lara atfedilmesi manasına gelen “antropomorfizm”, ilkel ve antik çok ilahlı dinlerin hepsinde var olan bir olguydu. Antik Yunan ise bunu en uç noktalara kadar taşımıştı. Yüzlerce ilah, yüzlerce karakter, yüzlerce meslek, yüzlerce vazife Yunan rablerinin uhdesindeydi! Bu inanış, giderek hayvanlarda da insansı özellikler olduğuna inanma ve onları “tanrı yardımcısı” sayma noktasına varmıştı. Eski Yunan inanç masallarında, “cehennem köpeği” üç başlı Cerberus, yeraltı rabbi Hades’in buyruğunda yeraltı dünyasına giden yolu koruyordu.

Yunan felsefi akımları içinde yer alan Sinizm ise ismini “köpek üzere bağlı” manasına gelen “sinik”ten alıyordu. Sinikler, bireylerin yalnız kendi çıkarlarını gözettiğine inanıyor ve herkese kuşkuyla bakıyordu. Filozof Eflatun da ünlü Devlet diyaloglarında, köpekleri çok bedelli bulduğunu anlatmış hâttâ onlardan “gerçek bir filozof” diye bahsetmişti.

Antik Roma’nın şanssız köpekleri

Eski toplumlarda çokça köpek tapımları görülürken, antik Roma’da ise durum biraz daha farklıydı. Köpeklere yönelik tekrar yığınla batıl itikat vardı. Av tanrıçası Diana ile sihir tanrıçası Trivia köpeklerle ilişkilendirilirdi. Köpek sebepsiz ulursa bunun, etraftaki insanlara uğursuzluk getireceğine yorulurdu.

Köpekleri, berbat olaylara karşı bir esirgeyici üzere düşünen Romalılar, bu gayeyle sık sık köpek katlerderlerdi. İnanışlarına nazaran köpeğin kanı makus ruhları uzaklaştırmaktaydı. Bu nedenle bina inşa ederken temeline canlı canlı köpek (şans muskası) koymak üzere bir adetleri vardı.

Günümüzde de köpeğe tapanlar var

Hindu mitolojisinde de ilah Shiva’nın bineği Shvan isimli bir köpekti. Hindular, temel tapınmayı Shiva’ya yapar, merasim bitmeden evvel kısa bir mühlet de köpek ilah Shvan’a tazimde bulunurlardı. Ayrıyeten, “korkunç derecede korkunç” manasına gelen ilah Bhrairava da bir köpekti.

Öte yandan, Hindular ortasında köpek tapımı bugün de devam etmekte. China Daily gazetesindeki, 8 Ağustos 2019 tarihinde yer alan Li Wenfang’ın “Guangdong’da köpeklere tapınma sürüyor” başlıklı inde, bir işadamının 2010 yılında Kempamma tapınağının yanında bir köpek tapınağı inşa ettiği yer almıştı.

Habere nazaran;Hinduizm’de köpeğin, mevt rabbi Yama’nın habercisi olduğu ve köpeklerin Cennet’in kapılarını koruduğuna inanıldığı için, köpek ilah şenliğine katılanlar Cennet’in kapılarında buluşacakları köpekleri mutlu etmek gayesiyle onları süslüyor, yiyecek veriyorlar. Birkaç gün süren merasimlerin kimi kısımlarında ise kimi köpekler, “kutsal kanları” için tapınağın önünde kesiliyor.