Çocukluk yıllarımda annemin günlerinde bayanların küçük parmakları havada zarifçe tuttukları şık fincanlarda ikram edilen Türk kahvesinin kokusunu içime çeker, annemin bitmiş kahvesinin telvesinden biraz tadardım. “Çocuklar kahve içmez kararırsınız “diye kandırırlardı bizi.
Gençlik yıllarımda Tıp Fakültesinin uzun ders günlerinden sonra iki otobüs değiştirerek ulaştığım
evimizde çalışmam gereken dersler gözümde büyür; bol şekerli, kafeinli kola ile zihnimi toparlayıp
gece boyunca çalışırdım.
Kafeinle kurduğum bu ilgiye rağmen 2000‘li yıllara kadar kahve ile pek temasım olmadı.
Granül suya karıştırılan kahvenin hem tadını pek sevmedim hem de midemle pek geçinmedi esasen.
Sonra ABD’deki çalışma dönemimde sabah erken vizitlerde, doktorların ellerindeki uzun kupalardaki
kahvelerinin kokusunu sevip oradaki toplumsallaşma tecrübelerim sırasında da kahveye düzgünden iyiye
alıştım.
Kendi kahvelerinin dünyadaki en âlâ kahve olduğunu düşünen, oradan getirdikleri kahveyi benimle
paylaşan Güney Amerikalı iki arkadaşım vardı.
Kahvenin acemisi oluşumla “Bu kalp krizi geçirtir, Amerikalıların çamur üzere kahvelerine benzemez”
diye dalga geçerlerdi.
Sonra güne kahveyle başlamazsam ayılamamaya; içmezsem zihnimi toparlayamamaya başladım.
Fikrimce bu uyarıcı tesiri uygarlık tarihimiz bakımından kıymetlidir zira ofislerde ve bilgisayar başında geçirilen uzun zihinsel faaliyetlerimizin vazgeçilmez eşlikçisidir.
Ben artık kahve bağımlısı olmuştum lakin öteki bağımlılıklar üzere tasa verici bir yanı yoktu.
Dahası son yıllardaki bilimsel araştırmalar tahminen de birinci sefer bir bağımlılığın faydalarını ortaya koymak
sırasına girmişlerdi.
ABD’de sudan sonra en çok ve dünyada da yaygın tüketilen bir sıvı olduğu göz önünde bulundurulunca mümkün fayda ve ziyanlarını ortaya koymak üzere pek çok çalışma yapılması kaçınılmazdır aslında.
Kahve kafein dışında pek çok antioksidan içeren bir bitkisel eser ve yüzlerce yıldır insanoğlunun seyahatine eşlik ediyor.
Kafeinin dışında antioksidan olarak tanımlanan pek çok öteki bileşen içeriyor.
Mesela bu bileşenlerden klorojenik asitin kanser riskinin azaltılmasında muhtemel bir hami tesiri olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır.
Bugüne dek gösterilmiş faydaları ortasında; koroner kalp hastalığı, diyabet, böbrek hastalıkları, inme
ve Alzheimer kolon kanseri riskinde azalma hatta daha güçlü bir DNA üzere gibi tezli kıymetli başlıklar
var.
Yapılan uzun periyodik izleme dayanan âlâ mecmualarda yayınlanmış çalışmalar 2-3 kupa kahve içmenin
böbrekleri ve kalbi hami tesiri olduğunu gösteriyor.
Ancak sonuçları kalp sıhhati açısından pek hayra yorulmayacak yeni bir diğer çalışma yayınlandı.
Nüfusa dayalı bu kesitsel çalışmada espresso tüketiminin daha yüksek toplam kolesterol seviyeleriyle bağlı olduğu gösterildi.
Buna nazaran günde altı fincan yahut daha fazla kahve içen bayanlarda kolesterol 0,11 mmol/L (%95 CI, 0,03-0,19) yükselirken bu ölçüde kahve içen erkeklerde rastgele bir artış olmadığı gösterilmiş.
Ama sonuçların dikkatle ve yeni çalışmalarla değerlendirmesi gerektiği düşünülmektedir.
Kahve tüketiminin kimi şahıslarda kalp suratını artırdığı, tansiyon yüksekliğine ve uykusuzluğa yol açtığı bilinmektedir.
Şimdiye dek yürütülen ve muhtemel faydalarının risklerinden daha fazla olduğunu düşündüren çalışmalar şimdi kâfi netlikte bildirilere dönüşememiş olsa da benim kahvem eşliğinde okuduğum iki yeni çalışmanın sonuçları kıymetli ve dikkat caziptir.
Bunlardan biri yapılmış nitelikli çalışmaları havuzlayıp irdelemiş ve 3 fincan kahve içilmesi durumunda sağlıklı ömür yıllarının tahminen %6’sının kaybedilmesinin önlendiğini göstermiştir.
Diğeri ise bir hayvan çalışması olup, kafeinle beslenen farelerde kafeinin uyarıcı tesir dışında beyinde uzun periyodik kıymetli tesirler yarattığı ve bu tesirlerin bilişsel işlevler öğrenme ve hafıza ile alakalı olduğunu gösterilmiştir.
“Hayatımı kahve kaşıklarıyla ölçüyorum” demiş midir T. S. Eliot sahiden fakat kahrımı çeken kahvem olmasa ne yapardım ben…
KAYNAKLAR
1. https://www.kireports.org/article/S2468-0249(22)01369-9/fulltext
2. https://www.medscape.com/viewcollection/36421
3. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278691522006706
4. Nature 606, 230 (2022),doi: https://doi.org/10.1038/d41586-022-01487-4
