Ali Kemal FAZİLET
Türkiye’de hali hazırda vakıf üniversiteleri hariç 11 bin 500 özel okul var. Bu okullarda 1 milyon 400 bin öğrenci eğitim görüyor.
Pandemiden evvel Türkiye’deki özel okul sayısı 14 binken öğrenci sayısı 1 milyon 700 bindi. Pandemi şartları ve sonrasında ağırlaşan ekonomik şartlar hem özel okul, hem de öğrenci sayısını azalttı.
Türkiye’deki üniversitelerde okuyanlar hariç 17 milyon öğrenci olduğu hesaba katılırsa özel okullarda okuyan 1 milyon 400 bin öğrenci mevcudun %8.2’sini oluşturuyor.
Özel okullar için istenen erken kayıt fiyatlarındaki astronomik sayılar toplumsal medyada gündem oldu.
Kimi özel okulların yüzde 57’lik yasal artırım sonunu üç kat aşarak 600 bin liraya ulaşan fiyatlar istediği görüldü.
Örneğin Bilfen’in 2023-2023 eğitim öğretim yılı içinde ilkokul kayıt fiyatı 202 bin 500 TL. Bu sayı 29 bin 100 TL yemek fiyatı ile birlikte yıllık KDV hariç 231 bin 600 TL iken bu yıl okul fiyatı 485 bin 800 TL, yemek parası da 96 bin TL oldu. Böylelikle toplam fiyat KDV hariç 581 bin 800 liraya çıkarken geçen yıla nazaran artırım oranı ise yüzde 151 oldu. Lakin bu fiyata KDV de eklendiğinde toplam sayı 639 bin lirayı buluyor.
MEB Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nde yapılan son düzenlemeye nazaran özel okul fiyatlarıyla ilgili “Bir evvelki yılın ortalama yurt içi ÜFE + bir evvelki yılın ortalama TÜFE)/2]+5 oranından fazla artış yapılamaz” ibaresi yer alıyor. Buna nazaran özel okulların, tavan olan %56.89’un üzerinde artırım yapmaları yasal olarak yasak olmasına rağmen birçok okulun bu tavan artış artırımına uymadığı görülüyor.
Bakan Tekin: Fiyatları belirleme yetkisi bakanlıkta
Sosyal medyadaki reaksiyonların akabinde katıldığı bir aktiflikte bahse dair soruyu yanıtlandıran Ulusal Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, evvel özel okul fiyatlarını belirleme yetkisinin bakanlıkta olduğunu hatırlatarak, yönetmelikte belirlenen “Özel okulların orta sınıflar için TEFE, TÜFE bölü 2 artı yüzde 5’e kadar artırım yapma hakları var” diye konuştu.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin
ASIL SORUN YENİ BAŞLAYAN ÖĞRENCİLER İÇİN İSTENEN ÜCRETTE
Tekin, sorunun okula yeni başlayan öğrenciler için istenen fiyatta olduğunu bu noktada Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği’nde bağlayıcı bir karar bulunmadığını belirterek, “Aslında kamuoyunu rahatsız eden kısım oradaki fiyatlar. Onları da biz özel okul temsilcileriyle oturup geçtiğimiz hafta konuştuk. Orta sınıflarla ilgili yönetmelik kararlarına tabiler. Ancak başlangıç sınıflarıyla ilgili fiyat belirleme yetkileri özel okullarda” diyerek okullarda diyerek bu mevzuda da kendileriyle görüşeceklerini söyledi.
Peki tartışmaların tarafları bu hususta ne diyor? Öncelikle toplumsal medyada istediği fiyat tartışma konusu olan Bilfen yetkililerini aramamıza karşın haberin yazım süreci içinde dönüş olmadığından görüşlerine yer veremedik.
“HİÇBİR KESİME YAPILMAYAN FİYAT AYARLAMASI BİZE YAPILDI”
Bu nedenle kendisi de bir özel okulun kurucusu olan ve hala TÖZOK (Türkiye Özel Okullar Derneği) İdare Şurası Lideri olan Zafer Öztürk’ü aradık.
Öztürk, son tenkitlere yansılı.
“Basının önemli bir kışkırtması ve yarattığı olumsuz hava var. Özel okullara yönelik topyekûn doğrusunu, yanlışını ayırmadan taarruz var” argümanıyla kelamlarına başladı ve reaksiyonunu şu kelamlarına lisana getirdi:
“Haksızlıktan kastım şu. Bir maliyet raporu yayınladık. Hiçbir kesime yapılmayan bir regülasyon (düzenleme, ayarlama) 2022-2023 eğitim periyodunda özel okullara yapıldı. Enflasyon 2022’de %80’lerde iken o zamanki eğitim bakanımız Mahmut Özer, mevcut yönetmeliğin gerisinden dolanarak bize %36 kısıt getirdi. Sonra 2023-2024 şu anda içinde olduğumuz eğitim yılında bu sefer yönetmelik değiştirilerek ‘Rakam bakanlıkça belirlenir’ diye söz kondu ve bir gece de %65 hudut kondu. O sene ki %124 devlet değerleme oranı vardı. Bu sene de %100 devlet değerleme oranı var. Taban fiyat artışı %100. Bizim masraflarımız %459 arttı. Lakin bize iki sene regülasyon yapıldı. Sonuç olarak 1000’in üzerinde özel okul kapandı. 20 bin civarında öğretmen istihdam dışı kaldı.”
Özel Okullar Derneği Lideri Zafer Öztürk
“VATAN HAİNİ KONUMUNA GETİRİLDİK”
Özel okulların önemli bir istihdam yarattığını hem eğitime katkı sağlayıp hem de vergi ödediklerini hatırlatan Öztürk, “Ülkeye önemli kazanımları var. Anlamakta nitekim zahmet çekiyorum. Vatan haini konumuna getirildik” savında bulunup karşı tenkitlerini şöyle sürdürdü:
“Bugün fiyat açıklanıyor özel okullarda. %100 artış talebinde bulunduk. Alışılmış ki okullar %100’ün tamamını kullanacak değiller. Elbette ki velilerin durumuna bakacaklar ancak bu sene ki regülasyon bizi çok aşağı çekti. Öğretmenlerimiz mutsuz. Ortada öğretmen fiyatlarını de artırmak zorunda kaldık. Olağanda şöyle bir teamül vardır. Yönetmelikte belirlenen okul artış oranı kadar öğretmenlere artırım yapılır. Lakin siz taban fiyatta %100 artış yapıyorsunuz. Öğretmen taban fiyatla çalıştırılamaz. Evvelden minimum fiyatın en az iki, üç, beş katı maaş veriyorduk. Artık veremiyoruz. Biz bunu velimizden alamasak öğretmenimize veremeyiz. Öğretmenlerimiz dalı bırakıyorlar. Büyük hicap duyuyorum.”
“PAHALI DİYE ÖZEL HASTANEYE GİTMİYORSANIZ ÖZEL OKULA DA GİTMEYECEKSİNİZ”
Medyadaki özel okul tenkitlerine yansısını sürdüren Öztürk, “Oysa bizim yaptığımız hizmetin bedavası var. Siz gidip de özel hastanede burası çok değerli diye bağırıp çağırıyor musunuz, gitmiyorsunuz. O vakit özel okula da gitmeyeceksiniz. Okulda kendini ona nazaran planlayacak. Ya kapatacak ya takımını azaltacak” halinde konuştu.
“BİZİM ARTIK DAYANACAK CANIMIZ KALMADI”
Özel okulların katiyetle kar etmediklerini hatta ziyan ettiklerini öne süren Öztürk, “TÜFE ve TUİK datalarına nazaran maliyetlerimizi ortaya koyup bakanlığa verdik ve ‘Bizim artık dayanacak canımız kalmadı. Bize hakkaniyetli artış sağlayamazsanız ayakta duramayacağız’ dedik. Ayrıyeten bizim fiyatlarımız ortada güncelleme imkânı da yok. Diyelim ki ete yılda beş defa artırım geliyor. Bizde o denli bir şey yok. Yılda bir kere fiyat açıklanıyor ortada maliyetler ne kadar artarsa artsın güncelleme talihin yok” dedi.
“SEKTÖRDEN ÇIKMAYA ÇALIŞAN ÇOK ÖZEL OKUL KURUCUSU VAR”
Bu koşullarda özel okulların işin içinden çıkmasının mümkün olmadığını öne süren Öztürk, özel okulların birçoğunun sahiplerinin öğretmenler olmakla birlikte bir kısmının iş dünyasında aktif olan kümelere bağlı olduğunu, bu kümelerin okulları sübvanse ettiklerini söyleyerek, özel okullara yönelik olumsuz tenkitlerin bu etraflarda rahatsızlık yarattığını öne sürerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu iş biraz da gönüllük işi. Şu an da kesim işverenleri diye hitap edilen o küme ve kurucular önemli manada çok mustaripler bu haksızlıktan. İnanın daldan çıkmaya çalışan çok kurucu var onu söyleyebilirim. Kapatmak da sıkıntı değil özel okulu. Bu kadar büyük maliyet artışları olmasına rağmen hiçbir dala yapılmayan regülasyon özel bölüme yapıldı. Biz insan yetiştiriyoruz. Buna karşın çok büyük haksızlıklar mazur kalıyoruz kabul edilecek bir şey değil. Bu gidişle zati işlerini döndürebilecek bir özel okulda kalmayacak rahatsızlar.”
ASIL ARTIRIM OLAĞAN KAYIT DÖNEMİNDE
Öztürk’ün akabinde sonra bu sefer masanın öteki tarafına velilere kelam verdi. Öğrenci Veli Derneği Lideri Ömer Yılmaz, son artırımın erken kayıt periyoduna ilişkin olduğunu hatırlatarak, “Normal kayıtta çok meşakkat olacak Erken kayıt periyodunda bu kadar artırım varsa olağan kayıt devrini düşünebiliyor musunuz?” diye sordu.
Öğrenci Veli Derneği Lideri Ömer Yılmaz
“MEB’İN AÇIKLAMASINDAKİ MEÇHULLÜKTEN %200-300 ARTIRIM YAPAN OLDU”
MEB’in yönetmelikte özel okulların artış oranlarıyla ilgili net bir şey söylemediğini öne süren Yılmaz, bunun sonucu olarak özel okulların durumu suistimal ettiklerini öne sürerek, “MEB’in açıklamasının muallak olması nedeniyle %200 -300 artış yapan hatta artışı dolara endeksleyenler oldu” dedi ve eleştirisini şöyle sürdürdü:
“ÖZEL OKUL İŞVERENLERİ VELİLERE BÜYÜK MAĞDURİYET YARATIYOR”
“Maliyetler arttı lakin bunun okul fiyatlarına tesiri %200-300 olamaz. Maliyetler mazeret ederek özel okul işverenleri velilere büyük mağduriyet yaratılıyor. Burada MEB’in devreye girerek mağduriyetin önüne geçmesi gerekirken seyirci pozisyonunda. Veliler özel okul sahiplerinin insafına bırakılamaz.”
Yılmaz, fahiş artışlar sonucu çocuklarını özel okullardan alıp devlet okullarına verecek ailelerin olacağını fakat bunun çok büyük boyutlara ulaşacağını düşünmediğini söyledi.
“BİRKAÇI DIŞINDAKİ ÖZEL OKULLARIN FİYATLARI KIYMETLİ DEĞİL”
Son olarak yaşanan sıkıntıda üçüncü bir göz pozisyonunda olan eğitim uzmanı ve müellifi Salim Ünsal’a tıpkı soruları yönelttik.
Ünsal neredeyse her şeye olan %200, 300 oranındaki artırımlara ses çıkarılmazken yılda bir kez yapılan özel okul artırımlarına reaksiyon göstermenin toplumun gazını almaya yönelik faaliyetler üzere göründüğünü belirterek, “Aslında sıra dışı fiyat beyan eden birkaç özel okul dışındaki birçok özel okulun fiyatları kıymetli değil, meşakkat son 2-3 yıllık dilimde çocuğunu özel okula gönderecek seviyeden gönderemeyecek seviyeye gelinmiş gelir kaybı ve gelir yetersizliği meselesidir yaşanan” dedi.
Eğitim uzmanı Salim Ünsal
İNSANLAR TEPKİLİLERSE ÇOCUKLARINI BU OKULLARA GÖNDERMEMELİ”
Eğitimdeki artışlar kimi insanların ödeyemeyeceği hududa geldiğini belirten Ünsal, “Ama bir taraftan bakıyorsun bu okullar kayıtları iki üç günde doluyor. Beşerler tepkililerse bu yansılarını kelamda göstermemeli ve çocuklarını bu okullara göndermemeli. Bir okula gösterilecek en büyük reaksiyon boykottur” diye konuştu.
“DURUMU FIRSATÇILIĞA ÇEVİREN OKULLAR DA VAR”
Maliyetlerin artmasını fırsata çeviren kimi okulların da olduğunu öne süren Ünsal, “Fiyatını %100 artıran bir okul öğretmenlerin fiyatını %100 artırıyor mu? Durumu fırsatçılığa çevirenler var” dedi.
PAHALI OLMASINA RAĞMEN ÖZEL OKULLARDAN ÖNEMLİ SAYIDA ÖĞRENCİ AYRILMAZ
Ünsal da her şeye rağmen Yılmaz üzere özel okullardan önemli sayıda öğrencinin pahalılık nedeniyle ayrılmayacağı ya da ailelerince alınmayacağı görüşünde. Ünsal’ın münasebeti ailelerin gerekirse giysisinden yiyeceğinden kestiğini lakin çocuğunun eğitiminden kesintiye gitmediğini söyledi.
Geçmiş krizlerde de fiyatlar ne kadar artarsa artsın bundan en az etkilenen bölümün eğitim olduğunun bölüm temsilcilerince gözlemlendiğini öne süren Ünsal, “Eğitim kurumları da bunu bildiklerinden ne tutturabilirlerse onu istiyorlar” tezinde bulundu.
patronlardunyasi.com
