Dünya, 2024’e İsrail’in Gazze’ye yönelik taarruzlarının ve neredeyse iki yılı bulan Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde girerken, yeni yılda yapılacak seçimlerle iki büyük güç ABD ve Rusya’nın yeni başkanları belirli olacak.
2024’te ABD’deki başkanlık seçiminin yanı sıra Rusya’da devlet lideri ve Pakistan’da genel seçimler düzenlenecek; Tayvan, Finlandiya ve El Salvador’da halk sandık başına gidecek.
Romanya, Slovakya ve Litvanya 2024 yılında devlet lideri seçimleri için oy kullanılacak ülkeler ortasında bulunuyor.
ABD’de Demokrat Partiden Lider Joe Biden’ın yanı sıra muharrir Marianne Williamson ve Robert F. Kennedy Jr’ın aday adayı olduğu duyurulurken, Cumhuriyetçi Partiden eski ABD Lideri Donald Trump, Florida Valisi Ron DeSantis, ABD’nin eski BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley, teşebbüsçü Vivek Ramaswamy ve eski New Jersey Valisi Chris Christie aday adayı pozisyonunda.
ABD’DE EN GÜÇLÜ ADAY ADAYLARINDAN BİRİ TRUMP
ABD’de 60. başkanlık seçimleri, Kasım 2024’te yapılacak.
Demokrat Partinin mümkün adayının, ABD Lideri Joe Biden olması beklenirken, Kasım 2024’te ikinci sefer dört yıllık devir için misyona gelmesi halinde 81 yaşındaki Biden, başkanlık seçimini kazanan en yaşlı Amerikalı olacak.
ABD’de 10-14 Kasım 2023’te yapılan kamuoyu yoklaması, 81 yaşındaki Biden’ın, İsrail’in Gazze Şeridi’ne ataklarının başladığı 7 Ekim’den bu yana oylarının düştüğünü gösterdi.
Biden’ın birinci defa eski ABD Lideri Trump’tan daha az oy aldığı görünen ankete nazaran Trump, tüm seçmenlerin yüzde 46’sının oyunu alarak, yüzde 44’te kalan Biden’ın 2 puan önüne geçti.
ABD’de yapılan bir öteki ankette ise seçmenlerin yarıdan fazlası, 2024’teki başkanlık seçimlerinde ABD Lideri Joe Biden ile eski Lider Donald Trump’ın aday olmasını istemediğini belirtti.
AP-NORC tarafından 1074 şahısla yapılan ankete nazaran, ülkedeki seçmenlerin birden fazla 2024’teki başkanlık seçimlerinde Biden ile Trump’ın adaylığından mutlu değil.
Başkanlığı periyodunda siyasetini “ABD’yi tekrar güçlü ülke yapacağız” telaffuzuyla şekillendiren Trump, son devirde tekrar seçilirse ABD-Meksika hududunu kapatıp yalnızca bir günlüğüne diktatörlük yapacağı sözleriyle gündeme oturdu.
Diğer Cumhuriyetçi lider aday adayları ise 77 yaşındaki Trump için “fazla yaşlı”, “başkanlığa uygun değil” ve “yarıştaki en büyük engel” değerlendirmelerini yapıyor.
PUTİN’İN TEKRAR LİDER SEÇİLMESİNE KESİN GÖZÜYLE BAKILIYOR
Rusya’da devlet lideri seçimi 17 Mart 2024’te yapılacak.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 2024’te düzenlenecek seçimde bağımsız aday olmasıyla ilgili dokümanları Merkez Seçim Kuruluna teslim ederek resmen müracaatta bulundu. Putin’in yine devlet lideri olmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Rusya’da yapılan anayasal ıslahatla 71 yaşındaki Putin, mevcut vazife mühletinin 2024’te dolmasının akabinde tekrar seçilebiliyor. Putin böylelikle iki defa 6 yıllık devir için daha başkanlık yapma hakkına sahip olacak. Bu da Rusya Devlet Lideri’nin iki devir arka arda seçilmesi halinde 2036 yılına kadar daha iktidarda kalması manasına geliyor.
Putin’in karşısında yarışacak adayların müracaat süreci ise devam ediyor. Rus muhalif Aleksey Navalnıy ise destekçilerini Putin dışında rastgele birine oy vermeye çağırıyor.
İki defa arka arda lider seçilmesinin akabinde, Rusya anayasasının iki devirden daha fazla başkanlık yapılmasına müsaade etmemesi nedeniyle 2008-2012 yıllarında başbakanlık vazifesini üstlenen Putin, 2012’de yapılan seçimlerde oyların yüzde 63,6’sını alarak yine devlet lideri seçilmişti.
Rusya’da bir evvelki devlet lideri seçimi 18 Mart 2018’de yapılmıştı. Putin oyların yüzde 76,69’unu alarak 4. kere devlet lideri seçilmişti.
PAKİSTAN’DA İMRAN HAN’IN CEZAEVİNDE OLMASI TARTIŞMAYA YOL AÇIYOR
Pakistan’da genel seçimlerin 8 Şubat 2024’te yapılması planlanıyor.
Yaklaşık 127 milyon seçmenin bulunduğu ülkede genel seçimlerde, gelecek 5 yıl için ülkeyi yönetecek yeni hükümet belirlenecek.
Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) önderi Navaz Şerif, Pakistan Halk Partisi (PPP) önderi Bilaval Butto Zerdari, Pakistan Adalet Hareket Partisi (PTI) başkanı Gohar Han, Pakistan İslam Uleması Cemiyeti Partisinin (JUI-F) başkanı Mevlana Fazlur Rehman ve Cemaat-i İslami Partisi önderi Siracül Hak aday olacaklarını açıkladı.
Pakistan’da süreksiz hükümet Başbakanı Anvarul Hak Kakar’ın, yolsuzluk davasından karar giyen ve 5 Ağustos 2023’te tutuklanan cezaevindeki eski Başbakan İmran Han olmadan da “özgür ve adil genel seçimlerin” mümkün olabileceğini söylemesi ülkede tartışmaya yol açmıştı.
Eski Başbakan Han’ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI) Genel Sekreteri Ömer Eyüp Han, Kakar’ın tabirlerini güçlü biçimde kınamış, Pakistan İnsan Hakları Kurulu bu yorumun “antidemokratik ve düşüncesizce” olduğunu açıklamıştı.
Pakistan Seçim Komitesi, 8 Şubat 2024’te yapılması planlanan genel seçimlerde güvenliğin sağlanması için silahlı kuvvetlerden takviye talep etti.
Pakistan’da son genel seçimler 25 Temmuz 2018’de yapılmış ve İmran Han hükümeti misyona gelmişti.
İmran Han hükümeti, Pakistan parlamentosunda 10 Nisan 2022’de yapılan itimat oylamasında düşürülmüştü.
Üç periyot başbakanlık yapan Navaz Şerif’in kardeşi Şahbaz Şerif, 11 Nisan 2022’de mecliste düzenlenen oylamada 174 oyla salt çoğunluğun takviyesini alarak başbakan seçilmiş ve ülkeyi Ağustos 2023’e kadar yönetmişti.
Ülkeyi genel seçimlere kadar yönetecek süreksiz hükümetin Başbakanı Kakar ise 14 Ağustos 2023’te yemin ederek misyona başlamıştı.
Tayvan’da liderlik seçimlerini DPP’nin kazanması halinde Çin ile tansiyonlu alakaların süreceği öngörülüyor.
Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan’da da 2024’te liderlik seçimleri yapılacak.
Tayvan’da 13 Ocak 2024’te düzenlenecek seçimler için DPP’den Tayvan Lider Yardımcısı Lai Ching-te, ana muhalefetteki Milliyetçi Partiden (Koumintang/KMT) Yeni Taipei Belediye Lideri Hou Yu-ih ve Pekin çizgisindeki Tayvan Halk Partisinden (TPP) Genel Lider Ko Wen-je, adaylıklarını açıkladı.
Ayrıca memleketler arası endüstriyel imalat şirketi Hon Hai/Foxconn Kümesi’nin kurucusu, iş insanı Terry Gou da bağımsız aday olduğunu duyurdu.
DPP iktidarında 2016’dan bu yana iki periyottur adanın başkanı olan Tsai Ing-wen, misyon mühletinin dolacağı 20 Mayıs 2024’te koltuğu bırakacak.
İktidar partisi DPP, 26 Kasım 2022’de düzenlenen mahallî seçimlerde 21 belediyenin sırf 5’ini kazanabilmiş, ana muhalefet partisi Koumintang 14 belediyeyi kazanarak rakibine büyük üstünlük sağlamıştı.
Ancak mahallî seçim mağlubiyetine karşın DPP ve adayı Lai, liderlik seçiminin favorisi olarak görülüyor.
Liderlik seçimlerinde partilerin Çin ile egemenlik ihtilafındaki tavrı seçmen davranışı açısından belirleyici rol oynuyor.
Ana kara ile Tayvan ortasında son yıllarda artan tansiyon, seçmenleri Pekin ile düzgün ilgiler kurmayı savunan Koumintang ve Çin yanlısı olarak bilinen TPP’den çok adanın fiili bağımsızlığının korunmasını savunan DPP’ye yakınlaştırıyor.
Seçimleri DPP’nin kazanması halinde ise Çin ile tansiyonlu ilgilerin süreceği öngörülüyor.
FİNLANDİYA’DA DIŞİŞLERİ BAKANI HAAVİSTO FAVORİ ADAY
Finlandiya’da cumhurbaşkanı seçiminin birinci çeşidi 28 Ocak 2024’te yapılacak.
İlk cinste adaylardan biri oyların yüzde 50’sinden fazlasını alamazsa, 11 Şubat’ta ikinci çeşide gidilecek.
Ülkenin NATO’ya üyeliğinde büyük rol oynayan, “Finlandiya’nın Yeşilleri” olarak bilinen Yeşil Birliği Partisi üyesi Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, üçüncü kez cumhurbaşkanı seçimlerinde aday olacak.
Son periyotta yapılan anketlerde önde görünen Haavisto, gençlerin oyunu kazanmak için DJ’liğe de soyundu. Haavisto, DJ Pexi lakabıyla Helsinki’de bir kulüpte gençlerle bir ortaya gelerek favori müziklerini çaldı.
Finlandiya’nın eski Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Alexander Stubb, Sol İttifak partisi başkanı Li Andersson, Avrupa Birliği (AB) Kurulunun Memleketler arası İştiraklerden Sorumlu Üyesi Jutta Urpilainen, akademisyen Mika Aaltola ve Finlandiya Merkez Bankası Lideri Olli Rehn de 2024’te düzenlenecek cumhurbaşkanı seçiminde yarışacak adaylar ortasında yer alıyor.
FİNLANDİYA’DA CUMHURBAŞKANI SEÇİMLERİ 6 YILDA BİR DÜZENLENİYOR
2018’deki seçimlerde mevcut Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, oyların yüzde 62,64’ünü alarak vazifeye gelmişti.
EL SALVADOR’DA FİLİSTİN ASILLI BUKELE YİNE ADAY
El Salvador’da genel seçimlerin 4 Şubat 2024’te yapılması planlanıyor.
Yeni Fikirler Partisi, El Salvador’un Filistin asıllı Devlet Lideri Nayib Bukele’yi tekrar aday gösterdi.
Eylül ayında ikinci 5 yıllık devri için yarışacağını duyuran Bukele’nin adaylığına kimi hukukçular anayasaya ters olduğu gerekçesiyle itiraz ediyor.
Ancak Kongre, anayasal tartışmalara karşın Devlet Lideri Bukele’nin tekrar aday olması için müsaadeye ayrılmasını kabul etti.
Dünyada en yüksek cinayet oranına sahip ülkelerin başında gelen El Salvador’da, çete şiddeti nedeniyle önemli güvenlik sıkıntıları yaşanıyor.
Ülkede kabahat oranlarının düşürülmesi maksadıyla 27 Mart 2022’de bir aylığına fevkalâde hal ilan edilmiş, daha sonra bu karar her ay yenilenmişti.
Bukele, temel hakların bir yılı aşkın müddettir askıya alınması nedeniyle eleştiriliyor.
Nayib Bukele, devlet lideri seçimlerini büyük farkla kazanarak 1 Haziran 2019’da ülkenin birinci Filistin asıllı devlet lideri olmuştu.
Ülkeyi son 20 yıldır yöneten iki merkez partinin (FLMN ve ARENA) icraatlarını sert lisanla eleştiren Bukele, seçim kampanyasında organize kabahatle ve yolsuzlukla uğraş ile yoksulluğu ve gelir adaletsizliğini tedbire vaatleriyle ön plana çıkmıştı.
Kampanyasında kullandığı “İktidardakiler çaldıklarını geri verseler, kalan para hepimize yeter” üzere sloganlarla bilhassa gençler ortasında büyük sempati kazanmıştı.
ROMANYA, SLOVAKYA VE LİTVANYA 2024’TE SANDIK BAŞINA GİDİYOR
Romanya, Slovakya ve Litvanya da yeni yılda devlet lideri seçimleri için oy kullanılacak ülkeler ortasında bulunuyor.
2024’te de çok sağın güç kazanmaya devam etmesinin beklendiği Avrupa’da, bu seçimlerde hangi adayların kazanacağı merak ediliyor.
2019’da vazifeye gelen Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Çaputova, yeni yılda yapılacak seçimlerde yine aday olmayacağını açıklarken, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, AB ve NATO üyesi olan Baltık ülkesinin önderi olarak tekrar beş yıllık periyot için aday olacağını duyurdu.
Nauseda, 12 Temmuz 2019’da cumhurbaşkanlığı vazifesine gelmişti.
