NTV’de yer alan habere nazaran zelzele hasarının giderilmesi için yürütülecek çalışmaların maliyetiyle bilhassa Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinin bu yıla yansıyacak 500 milyar liralık maliyeti, adım atma imkanını zorlaştırıyor. İktisat idaresi, bütçe istikrarları ve yüzde 36 oranındaki 2024 yılı enflasyon maksadının zora girmemesi için hassasiyet gösterirken kesin kararı AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın vereceği belirtliliyor.
Aralık ayı enflasyon sayılarının açıklanmasıyla birlikte emeklilerin Ocak ayı maaş artırımı oranı belirli oldu. Memur emeklileri, toplu mukaveleden kaynaklanan yüzde 15 artırımın üstüne 2023 yılı temmuz-aralık devrinde oluşan enflasyon farkıyla birlikte yüzde 49,25 oranında artırım alacak.
İşçi ve Bağ-Kur emeklileri ise geçen yılın ikinci altı aylık devrinde oluşan TÜFE artışı oranında yüzde 37,57 artırım alacak.
EMEKLİ KÜMELERİ ORTASINDA 11,7 PUAN FARK OLUŞTU
Ancak emekli kümeleri ortasında evvelki periyotlarda bir iki puanda kalan artırım farkının Ocak periyodunda 11,7 puan olması, bu farkın giderilmesi istikametinde beklenti oluşturdu. Birçok kısımdan gelen “zam oranı eşitlensin” açıklamalarından sonra Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, alternatifli bir çalışma hazırladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’a sunulan bu çalışmanın, Kabine toplantısında da kıymetlendirilmesi bekleniyor.
İKİ AYAKLI DÜZENLEME HAZIRLIĞI
Emekli artırımlarıyla ilgili yeni düzenleme yapılması tarafındaki hazırlıklar, iki ayaktan oluşuyor. Bu kapsamda, öncelikle kök maaşı düşük olan ve 7 bin 500 liraya tamamlananlar için nasıl bir adım atılacağı üstünde duruluyor. Bu kapsamda en düşük emekli maaşının 10 bin liranın biraz üstüne çıkarılarak 10 bin 250 lira üzere bir sayı olması halinde bu kapsamdaki emekli sayısının 4 milyon 900 bin bireyden 5 milyon 200 bine yükseleceği hesaplanıyor.
En düşük emekli maaşının daha evvel kamuoyu gündemine gelen 11 bin 500 lira civarına çıkarılması halinde emeklilerin yüzde 55’inin “en düşük maaş alan” kümesine gireceği öngörülüyor.
MEMUR ALEYHİNE ARTIRIM FARKI DOĞABİLİR
Memur ve işçi-Bağ-Kur emeklileri ortasındaki 11,7 puanlık artırım farkının giderilmesi konusunda da hazırlanan plan, alternatif adımlar içeriyor. Ocak ayı için iki kümenin artırım oranının eşitlenmesi halinde temmuz ayında bu sefer personel ve Bağ-Kur emeklileri lehine oluşabilecek 5,5 puanlık artırım farkına dikkat çekiliyor.
Merkez Bankası’nın 2024 yılı enflasyon projeksiyonlarının gerçekleşmesi ve ocak-haziran periyodunda enflasyonun yüzde 24 olması halinde personel ve Bağ-Kur emeklileri yüzde 24, memur emeklileri ise yüzde 18,6 oranında temmuz ayı artırımı alacak. Temmuz periyodunda memur emeklileri aleyhine 5,4 puanlık fark oluşacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kesin kararının emekli maaş artırımları için yeni bir düzenleme yapılmasına yönelik olması halinde bu durumun dikkate alınarak adım atılabileceği belirtiliyor. Buna nazaran, memur emeklisinin yüzde 49,25 olan ocak ayı artırımının yanında emekçi ve Bağ-Kur emeklisinin artırım oranının yüzde 44-45 olabileceği, böylelikle temmuz ayında oluşacak 5,4 puanlık farkın hesaba katılmasıyla adım atılmış olacağı belirtiliyor.
İLAVE ARTIRIM FORMÜLÜ
Bir öbür formülün ise personel ve Bağ-Kur emeklisine 5 puan ek artırım yapılarak 7 bin 500 lira altındaki maaşlara uygunlaştırma yapılması olabileceği, böylelikle 7 bin 500 lira altında maaşı olan 5 milyona yakın emekli için artırım oranının yüzde 49,25’e eşitlenebileceği de tabir ediliyor.
Tüm bu formüllerle sağlanabilecek bir güzelleştirmenin, bütçe istikrarları ve enflasyon gayesine yönelik olumsuz tesiri, değerli bir etken. Bu mevzuda bilhassa zelzele hasarının giderilmesi için yapılacak harcamalar ve EYT düzenlemesinin maliyetine dikkat çekiliyor.
EYT MALİYETİ 500 MİLYAR LİRAYI BULACAK
Hesaplamalara nazaran EYT düzenlemesiyle 2023 yılında 2 milyon kişi emekli oldu. Bu yıl 300 bin kişinin daha emekli olması bekleniyor. 2023 yılında EYT’lilerin yalnızca emekli maaş ve ikramiye maliyeti 213 milyar lira. Emeklilik nedeniyle oluşan prim kayıplarıyla birlikte maliyet 250 milyar lira. 2024 yılında ise EYT’lilerin maaş ve ikramiye maliyeti 360 milyar lira olacak. Tekrar prim kayıpları da hesaba katıldığında maliyet 500 milyar lirayı bulacak.
EKONOMİ İDARESİ YENİ DÜZELEMEYE SICAK BAKMIYOR
Sadece EYT maliyetinin bile bu boyutta olduğu tabloda iktisat idaresi, bütçe istikrarı ve yüzde 36 oranındaki 2024 enflasyon amacının zora gireceğini vurgulayarak emekli artırımında yeni düzenlemeye sıcak bakmıyor. Fakat sonuncu kararı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan verecek.
