6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen zelzelelerde on binlerce vatandaşımız hayatını kaybederken, Türkiye, zelzele gerçeğinin acımasız yüzüyle yine yüzleşmişti.
Son günlerde Türkiye’nin doğu ve batı bölgelerinde peş peşe yaşanan küçük ölçekli zelzeleler, bölgede yaşayan vatandaşlarda paniğe neden olurken, İzmir’de yaşanan sarsıntıların akabinde Prof. Dr. Naci Görür’ün beklenen İzmir zelzelesi ve bölgedeki faal faylar hakkındaki kelamları yine gündem oldu.
“İZMİR’DE 7 BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR ZELZELE MEYDANA GELEBİLİR”
Görür, İzmir’de 7’nin üzerinde büyüklükte bir sarsıntının yaşanabileceğine dikkat çekerek, bölgedeki faylarda bulunan tansiyonun hayli korkutucu boyutlara ulaştığını açıklamıştı. Görür, İzmir ve zelzele konusunda geçtiğimiz aylarda şu tabirleri kullanmıştı:
“DEPREMLERİ DURDURABİLECEK BİR GÜCÜMÜZ YOK”
Görür, Türkiye”de zelzele konusunda, uzun yıllar çağdışı, beşere değer vermeyen, yara sarma anlayışında bir strateji olduğunu lakin mevcut hükümetin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bu stratejik kanıyı değiştirmeyi ve zelzele olmadan ziyan azaltma sistemine geçmeyi gündeme aldığını söyledi.
Depremde yıkılmamak, ziyanı en az hale getirmek için kenti ve kentin bileşenlerini zelzeleye dirençli hale getirilmesi gerektiğini dikkat çeken Görür, “Türkiye´de sarsıntıdan daha gerçek bir mevzu yok. Millet olarak kendi hükümetlerimize, devletimize sahip çıkma vakti. Demokratik manada problemlere el koyma vakti, bunu da yapabiliriz. 13 milyon sene evvel bu topraklarda zelzele başladı. İnsanların dünya tarihine çıkışı bu kadar eski değil. Milyonlarca yıl bu devam edecek. Zelzelesi durduracak güç olmadığına nazaran yapacağımız şey sarsıntının bize vereceği ziyanı bugünkü çağda bilimin ve teknolojinin gücünü kullanarak azaltmak. Zelzelelere yıkılmamak, asgarî ziyanla bu işi atlatmak. Yeni yaklaşıma risk tahlili diyoruz. Sarsıntıya dirençli ketlerle bu olur. Bizim kentlerimiz zelzeleye dirençli olursa sıkıntı yok. Motamot Amerika”daki üzere. Kentin bileşenlerini zelzeleye dirençli yapacağız” dedi.
DEPREM BEKLENEN BÖLGELERİ AÇIKLADI
Türkiye”de sarsıntı beklenen bölgelere ait öngörülerini paylaşan Görür, Hakkari ile Erzincan Bingöl-Karlıova”nın yanı sıra İzmir ve Antalya-Muğla ortasındaki kıyı şeridinden telaş ettiklerini aktardı.
Görür, “İzmir”de de telaşımız var. Canlı faylar var. Günün birinde harekete geçip sarsıntı olabilir. Etraftaki zelzele olmuş faylardan tetiklenebilir. Kestirim ediyorum bu faylar İzmir zelzelesinde yüklendi. Etraftaki sarsıntılardan gerilim geldiğinde yükleniyor. İzmir, bu kadar canlı fayla bölünmüş ise bu yarımadan buradan çekilmek lazım. Fay tartışmasını bırakalım. İzmir gerçek manasında bir sarsıntı kenti. Çok az kentimizde bu kadar ağır faal fay sistemi var. Bunlar bugün olmazsa yarın zelzele yaratacaktır. Şu anda zelzelelerde sonra, Sisam sarsıntısı sonrasında 80 kilometre uzaklıkta 117 kişi öldü. Yapı stokunu zelzeleye dirençli yapmak lazım. Bunu yapmadan evvel İzmir Büyükşehir Belediyesi şu anda bana nazaran çok yanlışsız akıllı bir iş yaptı. Mikro belgeleme çalışması yapıyor. ODTÜ”lü grupla bu çalışmaları yürütüyor. Dokuz Eylül Üniversitesi”nde Hasan Sözbilir üzere çok kıymetli yer bilimci arkadaşlar var. Bu İzmir”in talihidir. Mikro belgeleme çalışması sonrasında İzmir zelzeleye dirençli hale getirilmelidir. 1999 sonrasında yeni yönetmeliklere nazaran gerçek yapılmışsa o binalardan hiç korkmayın. Yönetmeliklere nazaran yapılmış binalar çatlasın, patlasın lakin içinden sağ çıkmanızı sağlar. İzmir”deki belediye ve üniversiteleri zorlayın, konutlarınızı muayene ettirin. Üç kuruş vermeyeceğim tartışması yakışmıyor. Parası yoksa devlet el atsın yahut belediye ücretsiz yapsın. Muayene edersiniz konutunuzun sarsıntıdaki davranışları çok sağlıklı görebilirsiniz. Zelzele odaklı kentsel dönüşüme girmek için hükümete talep edin. Bütün kentleri sarsıntıya dirençli yapabiliriz. Bunun içi afet bakanlığı kurulsun” diye konuştu.
“KENTSEL DÖNÜŞÜM MÜTEAHHİTE BIRAKILIRSA RANTSAL DÖNÜŞÜM OLUR”
Görür, kenti sarsıntıya dirençli hale getirmek için kenti oluşturan idare, halk, altyapı, yapı stoku, etraf ve ekosistem, iktisat parametrelerinin öncelikle sarsıntıya dirençli olması gerektiğini vurguladı. Görür bu bahiste şunları söyledi:
Yönetim, demokrasi olan bir yerde kente bir vali atanır bir de belediye lideri seçilir. Ne vali ne belediye lideri zelzele nedir bilmeyebilir, nasıl müdahale edilebilir bilmeyebilir. Acil müdahaleyi bilmeyen bir idareden ne bekliyorsunuz? O vakit idaresi siz kurslarla, eğitimle bilhassa zelzele jenerasyonlarında yer alan kentlerde idaresi yönetmek zorundasınız. İkinci bileşen halk. İzmir halkı sarsıntı şuuru, kültürü yoksa İzmir´i zelzeleye dirençli hale getiremezsiniz. Sarsıntıda yapması gerekenleri yapmadığı üzere bunu tersine yapar. İzmir halkında sarsıntı konusunda bilgi, marifet, idrak ve kültür olması gerekiyor. Yalnızca eğitimle olmaz. Ana eğitimle başlayarak, halk eğitimle o kültürün kazanmasını çalışacaksınız. Altyapı zelzeleye güçlü mı İzmir´de. Hangi belediyeye sorsak ”Hazır” der. Hatay”a sorduğunuzda ”Bizim her şeyimiz tamamdı” derlerdi. Artık bakın bakalım. İzmir”de yapıyı tekrar yaparsınız. Lakin İzmir”in etrafını kirletirseniz burada hayat mümkün olmaz. Havası, gölleri kirlenmiş bir İzmir sizi yaşatmaz, hastalıklar sizi yok eder. Kirlenen etraf salgın hastalık olarak geri döner. Altyapı çok kıymetli. İstanbul 16 milyon. Kanalizasyon sistemini çöktüğünü düşünün ki bana nazaran çökecek. İstanbul”un hali ne olacak? Kirlenmiş çevreyi temizleyemezsiniz. Yapı stoku, zelzeleye hazırlık denildiğinde yalnızca yapı stoku akla geliyor. Kentsel dönüşüm motor gücüyle müteahhite bırakılırsa bunun ismi rantsal dönüşüm olur.
