Doğa gezgini Hasan Hüseyin Kahriman, Orta Toros Dağları’nda, Taşeli Platosu’nda kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Konya, Karaman ve Antalya’nın sonlarını oluşturan 2 bin 877 rakımlı Geyik Dağları’na gezintiye çıktı. Kahriman, gezinti sırasında dağın 2 bin 600 rakımında buzul yatağı olduğunu tespit etti. Buzul yatağını inceleyen Necmettin Erbakan Üniversitesi Coğrafya Kısım Lideri Prof. Dr. Adnan Pınar, bunun sirk buzulu olduğunu söyledi.
‘BUZULLAR 5 YIL İÇİNDE ORTADAN KALKACAK’
Sirk buzulunun kamuoyunda duyulmasının akabinde Ardahan Üniversitesi’nden Dr. Ferhat Keserci, İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Cihan Bayrakdar, Dr. Gülan Güngör, Dr. Mahsum Bozdoğan, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’nden Dr. Ergin Canpolat, Munzur Üniversitesi’nden Doç. Dr. Zeynel Çılğın, buzulla ilgili bilimsel çalışmalara başladı.
Akademisyenler araştırmalar sonucunda ‘Geyik Dağı Şimdiki Buzulları ve Morfometrik Özellikleri’ isimli makaleyi hazırladı. Makalede, ”Geyik Dağları, Geç Kuvaterner boyunca ağır ve tekrarlanan buzullaşmalara maruz kalmıştır. Aktüel bir buzulun varlığı bölgede yapılan daha evvelki çalışmalarda doğrulanmamış yahut tespit edilememiştir. Bölgede mahallî gezgin olan Hasan Hüseyin Kahriman’nın 27 Ekim 2023’te buzul varlığını toplumsal medya aracılığıyla aktarması üzerine buzulları tanımlamak ve yerlerini belirlemek için uzaktan algılama yolları kullanılmış ve Geyik Dağı’na yapılan arazi çalışması ile aktüel buzulların varlıkları doğrulanmıştır.
Bu çalışma tıpkı vakitte bilimsel olarak Geyik Dağı’nda şimdiki bir buzulun varlığını tanımlayan ve doğrulayan birinci çalışmadır. Buzul modellemesi sonucunda Geyik Orta Buzulu’nun toplam 6 bin metrekare, Doğu Buzulu’nun 2 bin 30 metrekare, toplamda ise Geyik Dağı’ndaki buzulların 8 bin 30 metrekare alana sahip olduğu tespit edilmiştir. Buzulların ortalama olarak uzunlukları 98 metre, buzulların rakımı ise 2 bin 619 metre olarak hesaplanmıştır.
Buzulların 12-30 derece eğim bedelleri ortasında ve büsbütün kuzey bakılı alanlarda bulundukları tespit edilmiştir. Buzullar ve sirklerin morfolojik özellikleri, yüksek rakım, bakı özellikleri ve yüksek kar birikimi Geyik Dağı’ndaki buzulların bu kesitlerde korunmasına olumlu olarak tesir etmiştir. Buzullar üzerinde yapılan mukayeseli uydu imajlarında 06.09.2010 tarihinden günümüze kadar buzulların alansal olarak yüzde 50’sinden fazlasının eridiği ve önümüzdeki yıllarda tesirini giderek arttıran global ısınma ile bir arada 5 yıl içerisinde büsbütün ortadan kalkacağı varsayım edilmektedir” denildi.
‘13 KİLOMETREKARELİK BUZULDAN GÜNÜMÜZE 8 BİN 30 METREKARE KALDI’
Son Buzul Çağı’ndan günümüze kadar varlığını sürdüren buzulların 13 yıllık süreçte yüzde 82’sinin eridiği belirtildi. Makalede şu görüşlere yer verildi:
“Bu çalışmanın iki temel odak noktası bulunmaktadır: Birincisi, Geyik Dağı buzullarının morfometrik (buzul ve sirk) özelliklerini belirlemektir. İkincisi ise Türkiye’nin en sıcak bölgelerinden biri olan Batı Toroslar’da, uygulanan prosedürler çerçevesinde iklimsel ve jeomorfolojik perspektifte yeni buzulların varlığını sürdürmesini neden sonuç ilgisi içerisinde irdelemektir. Bu çalışma birebir vakitte bilimsel olarak Geyik Dağı’nda şimdiki bir buzulun varlığını tanımlayan ve doğrulayan bu cinste bir birinci çalışmadır. SBM (Son Buzul Çağı) buzul yayılışı sırasında 13 kilometrekare, 2010 yılındaki uydu manzaralarına nazaran belirlenen buzul yüzey alanının ise 44 bin 500 metrekare olduğu hesaplanmıştır.
Bu bağlamda Son Buzul Çağı periyodundaki toplam buzul alanının sadece 0,06’sı günümüze kadar kalabilmiştir. 2010 yılından 2023 yılına kadar yani 13 yıllık müddette ise buzulların yüzde 82’sinin eridiği görülmüştür. Yapılan tahliller sonucunda Geyik Dağı’nda yer alan buzulların yakın tarihler içerisinde eridiği tespit edilmiş olup günümüzde tesirini giderek attıran global ısınma nedeniyle önümüzdeki uzak olmayan yıllarda bu buzulların da büsbütün ortadan kalkacağı söz edilmelidir.”
‘5 YIL İÇERİSİNDE BÜSBÜTÜN ORTADAN KALKACAK’
Buzul katmanının 21 bin yıl evvel gerçekleşen son buzul çağından kalma olduğunu tabir eden makalenin baş müellifi Dr. Ferhat Keserci, “Yazılı ve görsel medyada çıkan haberler üzerine halihazırda TÜBİTAK tarafından desteklenen projemizle Geyik Dağları’nda arama çalışması gerçekleştirdik. Termal kamera ve uzaktan algılama metotlarıyla bölgede şimdiki buzulun varlığını tespit edip bilimsel bir yayına dönüştürdük.
Yaptığımız tahliller sonucunda 21 bin yıl evvel gerçekleşen Son Buzul Azamî da Geyik Dağı’nın kuzeyinde Eğri Gölü de içerecek formda büyümüş olan 13 kilometrekarelik büyük buzullaşma alanından kalan kalıntı bir buzul alanı olduğunu tespit etmiş olduk. Bu buzul alanı yaklaşık 2 bin 600 metre düzeylerinde ve 6 bin metrekarelik bir yüzey alanına sahip. Yaptığımız hesaplamalara nazaran son 13 yıllık müddette giderek hızlanan bir erimeye maruz kaldığını, koşulların bu formda devam etmesi halinde ise bu buzulun 5 ile 7 yıl içerisinde büsbütün ortadan kalkacağı tarafında tespitlerde bulunmuş olduk” dedi.
