Bazı vakitlerde 60 yaş bir insan için hayli yaşlı görünebilir. Lakin dünyada çok sayıda insan, 100 yaşını devirmesine karşın sağlıklı bir hayat sürmeye devam edebiliyor.
Hayatın uzunluğunu belirleyen faktörlerin temelinde ise genetik transferler ve çevresel etkenler yer alıyor. Bir insanın, doğal yollarla uzun yaşayıp yaşamayacağındaki en büyük hisse, aile tarafından aktarılan DNA’larda gizli. Lakin bu durum, anne ve babanız ne kadar yaşarsa siz de ortalama o kadar yaşayacaksınız manasına gelmiyor.
107 YAŞINDA YÜRÜYÜŞE ÇIKIYOR
BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran; Margarita Flores her sabah erken kalkıyor. Kahvaltı ediyor ve yürüyüşe çıkıyor.
Daha fazlasını yapmak istediğini söylüyor. Mesela spor salonuna gitmek üzere. Lakin 107 yaşında, bacakları daha fazlasına müsaade vermiyor. “Belki daha çok yürüyüşe çıkarsam bacaklarım da buna alışır” diye latife yapıyor. Şili’nin başşehri Santiago’daki konutundan, bizimle telefon görüşmesi yapıyor.
Flores ile birlikte vakit geçiren muhabirlerin izlenimleri şu formda:
Onunla sohbet ederken, dayanılmaz bir zihin açıklığıyla, akıcı halde konuşması ilgimi çekiyor. Arkadaşları ve bir kızı da onunla her gün birlikteler. “Bu yaşta bile, birçok şey yapmak istiyorum” diyor. Margarita, uzmanların 100 yaşı geçen sağlıklı bireylerde gözlemlediği ortak noktalar için yeterli bir örnek: Zindelik, sorunların üstesinden gelme gücü, bağlantı kurma isteği, bunlardan kimileri.
“Bu yaşta bile, birçok şey yapmak istiyorum” diyor.
100 YAŞINI GEÇEN İNSANLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ DİKKAT ÇEKTİ
Margarita, uzmanların 100 yaşı geçen sağlıklı bireylerde gözlemlediği ortak noktalar için düzgün bir örnek: Zindelik, sorunların üstesinden gelme gücü, irtibat kurma isteği, bunlardan kimileri.
Birleşmiş Milletler (BM), 100 yaşını geçen bireylerin sayısında önemli bir artış gözlemliyor. 1990’da 100 yaş üstünde sadece 92 bin kişi vardı, 2021’de bu sayı 621 bini buldu.
Elbette genetik etkenler ve hayat usulü büyük ehemmiyet taşıyor lakin uzmanlar birtakım ruhsal faktörlerin de uzun yaşamaya tesir ettiğini düşünüyor.
İspanya’da Madrid Üniversitesi’nden akademisyen Maria Dolores Merino, 100 yaşını geçenleri yıllardır gözlemliyor.
Son çalışmalarından birinde, uzun yaşayanların kimi ortak özelliklerini sekiz kategoride topladı.
İŞTE UZUN HAYAT BELİRTİSİ OLAN 8 ÖZELLİK
1. ZİNDELİK VE YAŞAMA GÜCÜ
100 yaşını geçenlerde görülen en karakteristik özelliklerden biri, zindelik. Canlı ve enerjik hissetmeye yönelik istek, kıymetli bir ruhsal etken.
Araştırmacı Maria Dolores Merino, “Görüşme yaptığımız 100 yaşını geçen şahıslar, hayata devam etmek için net bir dileğe sahipti” diyor:
“Onlarla konuştuğunuzda, 100 yaşını devirdiklerini asla kestirim etmezsiniz. Genel olarak çok daha genç birinin kişiliğini sergiliyorlar.”
Merino’nun araştırmasında yer alan şahıslar ortasında, 98 yaşına kadar çalışmaya bir biçimde devam edenler de var.
Her gün merdiven inip çıkmak, kart oyunları oynamak, Sudoku çözmek üzere fizikî ya da düşünsel aktiviteleri günlük rutinlerinde devam ettiriyorlar.
ABD’deki Boston kentinde, 100 yaşın üzerindekileri inceleyen bir projenin yürütücüsü Stacy Andersen’in müşahedesi de bu tarafta:
“Bu bireylerin çoğunluğu, yaşamaktan keyif aldıklarını söylüyor. Bu mükemmel bir şey.”
2. ETKİLEŞİM İSTEĞİ
Çalışmalar, 100 yaşını geçen bireylerin çoklukla toplumsallaşmaya istekli olduğunu ortaya koyuyor.
Maria Dolores Merino, “Aileleri ya da arkadaşlarıyla yakın bağlara sahip oluyorlar. Ellerinden geldiğince diğerlerine yardımcı oluyorlar ve sevildiklerini hissediyorlar, ki bu çok önemli” diyor.
Andersen de yaptığı çalışmada, 100 yaş üstündekilerin “dışa dönük” ve yeni beşerlerle tanışmaya açık olduğunu gözlemlemiş:
“Maalesef 100 yaşında olmanın bir olumsuz özelliği, birçok tanıdığınızın artık dünyada olmaması. Yeni beşerlerle tanışmaya açık olmak bu nedenle epeyce kritik.”
Margarita Flores, arkadaşlara sahip olmanın “çok önemli” olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Sadece bu halde yalnız hissetmiyorum.”
3. ÖZVERİ VE GAYE EDİNMEK
100 yaşını geçenlerde görülen öteki bir ortak özellik, özveri.
Merino, “Genellikle sorumluluk sahibi ve çalışkan beşerler. Amaçlarına ulaşmak için azmediyorlar” diyor.
Andersen de 100 yaşını aşan şahısların çocuklarını incelemiş. Genelde ailelerinin müsaadeden gittiklerini gözlemlemiş.
“Uzun ömürlülükle hayatta hedefler belirlemek ortasında bir bağlantı var. Bu şahısların ulaşmak istedikleri emelleri oluyor. Her günün bir maksadı var.”
4. DAYANIKLILIK
Dayanıklılık ve zorluklarla baş etme gücü, uzun hayatın “sırları” ortasında öne çıkıyor.
Zorluklar karşısında güçlü olmak ve onlardan tecrübe elde etmek, uzun hayatla direkt bağlı olabilir.
Merino, “Bu çok değerli zira ıstıraplarla yüzleşip devam etmenizi sağlıyor. Bunların ruhsal olarak ziyan vermesinin önüne geçiyor” diyor.
Bu elbette bu şahısların üzülmedikleri manasına gelmiyor. Fakat zahmetlerle yüzleşip “yola devam etmek” kıymetli bir ortak nokta.
5. ÖMRÜN DENETİMİNİ ELDE TUTMAK
Bir öteki ruhsal ortak nokta, 100 yaşını geçenlerin genelde kendi kararlarını almaları ve ömürlerinde denetim sahibi olmaları.
“Genelde bağımsızlar ve hayatlarını kendi istedikleri doğrultuda yönlendirebilmişler” diyor Merino.
“Farklı fırsatlar yaratmak ve hangisinin yanlışsız seçim olduğuna karar vermek”, bu şahıslarda görülen ortak özellikler ortasında.
6. ENTELEKTÜEL MOTİVASYON
Aktif bir beyne sahip olmak, merak, öğrenme isteği ve kendi kendini eğitmek…
Bunlar da 100 yaşını geçenlerde araştırmacıların gözlemlediği özellikler.
Araştırmalarda yer alan bireyler, dünyada neler olup bittiğine ilgi duyuyor ve kendileri için yeni bir şeyler öğrenmeye meraklılar.
Merino, “Çoğunluğu, hangi toplumsal sınıftan olduklarından bağımsız olarak, güzel birer kitap okuru ve kendi kitaplıkları var” diye anlatıyor.
Margarita Flores de onlardan biri. Bu ortalar, Papa Francesco’nun biyografisini okuyor:
“Ancak moda mecmualarından aşk romanlarına kadar birçok farklı şeyi de okuyorum” diye ekliyor.
7. OLUMLU OLMAK
Andersen’e nazaran 100 yaşını devirenler bariz halde daha müspet bir bakışa sahip:
“100 yaşını geçmiş bir bireyden ‘Keşke hayatta olmasaydım’ lafını neredeyse hiç duymuyorsunuz. Fakat 40 yaşındakilere ‘100 yaşını görmek ister misin?’ diye sorsanız birçok ‘Hayır’ diyecektir.”
Merino’nun çalışmasına nazaran uzun yaşayanlar “mutluluk” manasında değil, “küçük şeylerle eğlenebilmek” manasında olumlular.
Margarita Flores: “Herkes bana ‘İyisin’ diyor, evet, demek ki düzgünüm.”
8. KAVRAYIŞ VE İDRAK
Son olarak, uzun yaşayanlarda gözlemlenen ortak özelliklerden bir başkası, kavrayış gücü.
Merino’ya nazaran, bu bireylerde düşünme, gerekçelendirme, sorun çözme üzere bilişsel yetenekler öne çıkıyor.
“Birçok davranışları, bizi zeka ve kavrayış özelliklerine götürüyor.
“Örneğin kendi kendilerine öğrenen bireyler olmaları, özel olarak eğitim almadıkları problemlerden bile korkmamaları, öğrenmeyi sevmeleri ve meraklı olmaları dikkat çekiyor. Uygun hafızaları var, süratli öğreniyorlar.”
